Nieuwsbericht

Deze zomer zijn de trekvlinders als distelvlinder en oranje luzernevlinders niet over het hoofd te zien. Maar ook andere soorten zwerven rond en dat leidt soms tot verrassende ontmoetingen.
Voor het gemak delen we onze vlinders vaak in in standvlinders en trekvlinders. Standvlinders zijn het hele jaar in ons land en overwinteren dus ook hier, trekvlinders komen van elders naar ons toe.

De grote aantallen distelvlinders en oranje luzernevlinders dit jaar zijn afkomstig van trekkers die naar ons toe zijn gevlogen. Maar ook onze ‘standvlinders’ trekken wel wat, al noemen we dat vaak zwerven. Laten we eens naar de zwervers van 2013 kijken.

Het is moeilijk om dit zwerfgedrag vast te stellen bij de algemene soorten. Een rondzwervend bruin zandoogje valt nu eenmaal niet op tussen de al aanwezige soortgenoten. Juist bij de zeldzame soorten valt dit wel op, want dan duikt zo’n vlinder op waar hij nog niet eerder gezien was. Een niet compleet overzicht van enkele opvallende waarnemingen:

• Spiegeldikkopje: we hebben eigenlijk alleen nog populaties in de Peel, maar dit jaar ook twee keer in Noord-Nederland gefotografeerd. Deze dieren komen vermoedelijk uit de grote populaties in Noord-Duitsland, maar zeker weten we dat niet.

• Keizersmantel: inmiddels lijkt hij zich toch een aantal jaren al echt voort te planten, al blijft het lastig om dit hard aan te tonen. Maar in de Amsterdamse Waterleidingduinen, de Achterhoek, op de Veluwe en bij Havelte lijkt nu toch echt wel sprake van een kleine populatie. Tientallen mensen zagen ook keizersmantels op hun buddleia of andere plekken in vrijwel heel Nederland. Dat zijn zwervers. Sommige komen misschien van de kleine Nederlandse populaties, maar de meeste zullen wel uit België, Frankrijk of Duitsland gekomen zijn.
• In juni dook de rode vuurvlinder op, vast een zwerver uit de Ardennen of Eifel.
• Klaverblauwtje: dat blijkt bij ons toch een echte knipperlichtsoort. Populaties komen en gaan, en regelmatig worden losse waarnemingen op onbekende plekken gedaan. Wel zijn ze allemaal nog in Zuid Limburg, toch wel het bastion voor deze soort.
• Twee jaar geleden werd de eerste braamparelmoervlinder ooit gemeld, deze zomer werd een tweede exemplaar gevonden in Midden-Limburg.
• Dambordje: gek dat deze soort zich maar niet wil vestigen. Net over de grens zit hij volop, maar in Nederland blijft het bij wat zwervers. Dit jaar werd het dambordje vooral gezien op de Sint Pietersberg bij Maastricht.
• Duinparelmoervlinder: op vier plekken in het binnenland zijn ineens duinparelmoervlinders gezien (zie ook hier), allemaal in Noord Nederland. Op een vochtig grasland werd zelfs ei-afzet op moerasviooltje gezien. Deze vlinders zullen wel van de Waddeneilanden komen, maar het is toch bijzonder dat ze ineens het binnenland intrekken.
• Grote parelmoervlinder: bijna elk jaar worden deze wel ergens zwervend gezien, en ook dit jaar zijn er weer enkele gemeld. Extra leuk is de vestiging in de duinen bij Den Helder, vermoedelijk is deze vlinder afkomstig van Texel. Als het mee zit, krijgen we misschien wel weer populaties in de vastelandsduinen!
• Bijna elk jaar worden wel bleke blauwtjes gezien, ook dit jaar. Meestal zijn het mannetjes in Zuid Limburg, zo ook dit jaar. Deze soort heeft zich al tientallen jaren niet meer voortgeplant, maar zwerft wel tot bij ons met zekere regelmaat.

• Zilveren maan: iedereen dacht dat ze nooit zwierven, maar in 1997 koloniseerde deze soort ineens drie locaties in Noord Nederland. En in 2013 lijkt het weer raak. Er zijn meerdere exemplaren bij elkaar gezien in geschikt leefgebied in Midden-Brabant en twee plekken in de Gelderse Vallei (op een van die plekken ook in juni). Verder is een zwerver gefotografeerd in een groeve in Zuid Limburg en een op een heideveld op de Veluwe. Van die laatste zijn twee onafhankelijke waarnemingen, die suggereren dat hij redelijk snel westwaarts moet zijn gevlogen. Waar deze zilveren manen vandaan komen is volstrekt onduidelijk. De meeste Nederlandse populaties zijn klein, maar misschien komen ze uit Duitsland of de Ardennen. In ieder geval hebben ze flinke afstanden afgelegd om te komen waar ze zijn waargenomen. Op enkele plekken waren de vlinders zo vers en onbeschadigd dat we denken dat er een vrouwtje van de lentegeneratie al eerder is aangekomen en deze vlinders haar nakomelingen zijn. Ook de waarneming in juni en augustus in de Gelderse vallei suggereert dit. Maar waar kwamen die vlinders in Zuid Limburg en op de Veluwe dan weer vandaan (en waar gingen ze naar toe)?

Deze lijst is niet compleet, dus geef al uw bijzonderheden door via telmee.nl of waarneming.nl. We zijn benieuwd waar elders nog bijzondere vlinders zijn gezien!