Detailfoto's van vlinders

Vlinders zijn van zichzelf al heel erg mooi, als je ze in je tuin of in een natuurgebied ziet. Maar pas als je door een microscoop gaat kijken zie je hoe prachtig en vernuftig deze beestjes in elkaar zitten. Allemaal kleine schubjes en haartjes, prachtige facetogen... met het blote oog niet zomaar te zien maar van dichtbij gaat een wereld open van ongekende schoonheid. 

Deze foto's zijn allemaal gemaakt door wijlen onze vrijwilliger Ab H. Baas.

“Door middel van een fotografische reproductie kunnen details van de fraaiheid van vlindervleugels zichtbaar gemaakt worden die voor het blote oog verborgen blijven. We zien dan een verbazingwekkende rijkdom aan patronen, structuren en kleurschakeringen. Vlinders staan niet voor niets bekend als de juwelen van de natuur”. - Ab Baas

Om de details goed op de foto te krijgen zijn er diverse technieken: macrofotografie (0,1 tot 2 maal ware grootte), ultramacrofotografie (2 tot 10 maal) en microfotografie (5 tot 100 maal).

Lepidoptera betekent 'schubvleugeligen'. Een deel van de lichamen en de vleugels van vlinders en nachtvlinders zijn bedekt met schubben, voor hulp met vliegen, geluidsarm vliegen, waterafstotendheid en voor de kleur. Schubben kunnen allerlei vormen hebben, zoals haarvormig, ovaal/langwerpig of dakpanvormig.

De schubben kleuren door melanine, die zwarte en bruine kleuren veroorzaken, maar blauw, groen, rood en iridiserend worden meestal niet door pigmenten veroorzaakt maar door de microstructuur van de schubben (bron: Wikipedia)

Hierboven is goed te zien hoe divers de schubvormen zijn en hoe ingenieus de schubben gebouwd zijn. Op de microscoopfoto van een schub van de gestippelde houtvlinder zie je de structuur van een enkele schub. Op de detailfoto van de rand van de vleugel van het groot avondrood zie je dat de rand bestaat uit langere, meer harige schubben. Dit is een van de aanpassingen die vlinders hebben om beter te kunnen vliegen - en ook stiller.

Pas als je dichtbij gaat kijken, zie je dat die facetogen ook heel speciaal zijn.

Een facetoog bestaat uit soms wel dertigduizend deeloogjes. Alle deeloogjes samen vormen voor het insect het beeld van wat ze zien. Insecten zien met die facetoogjes bijna overal om zich heen, ook van achter zich. Men vermoedt dat insecten met facetogen wat minder scherp zien dan wij maar wel heel goed zijn in het ontdekken van bewegingen. Ze hebben 'snellere' ogen waardoor een beeldwisseling van tot 200 à 300 keer per seconde nog opvalt. Ook zien insecten UV licht, wat wij niet kunnen zien. Zie voor een uitgebreid verhaal deze pagina van Naturalis.

Bij sommige vlinders hebben de schubben meer de vorm van beharing. Zo worden het wel hele bijzondere beesten van dichtbij. Zou u dit nog herkennen als vlinder?

De antennes en palpen zijn prachtig in detail. De geveerde antennes zijn van mannetjes van nachtvlinders, de knoppen van dagvlinders. Een aantal soorten dagvlinders lijkt maar 4 poten te hebben; de andere twee poten zijn kleiner en omgevormd tot palpen, waartussen de roltong opgerold wordt. De palpen van de dagpauwoog zie je mooi op een van de foto's hieronder.

Wij krijgen er maar geen genoeg van... Wat details van prachtige vlinders. Voordat u met uw muis over de foto gaat, kijkt u eens of u kunt raden welke dag- of nachtvlinder dit is?