Nieuwsbericht

Staartblauwtje tien jaar in ons land, dus nieuwe standvlinder

donderdag 11 november 2021

Tot tien jaar geleden stond het staartblauwtje te boek als een dwaalgast die maar zo’n tienmaal verspreid over het land was waargenomen, met de laatste vondst in 1933. In 2011 verscheen er weer een in Zuid-Limburg en inmiddels is het staartblauwtje tien jaar onafgebroken in ons land. Dat betekent dat hij vanaf nu als standvlinder wordt beschouwd. Een nieuwe soort dus, voor ons land.

Staartblauwtje in Nederland vanaf 2011, aantal jaren dat de soort is waargenomen (Bron: NDFF). Staartblauwtje in Nederland vanaf 2011, aantal jaren dat de soort is waargenomen (Bron: NDFF).

In de jaren voor 2011 was dit kleine vlindertje in de ons omringende landen al aan een opmerkelijke opmars richting het noorden bezig. Op 15 augustus 2011 was het dan zover en werd voor het eerst in 78 jaar weer een staartblauwtje in Nederland bij Maastricht gevonden. Al snel volgden meer meldingen, maar de jaren daarna bleef het aantal laag. 2017 en zeker het warme jaar 2018 zorgden voor een forse toename in de verspreiding, en uiteindelijk werd zelfs Groningen bereikt. Limburg, en dan met name nog Zuid- en Midden-Limburg, blijft vooralsnog de kern van het verspreidingsgebied. Alleen in Oost-Brabant en Zuid-Gelderland zijn plekken met waarnemingen uit meerdere jaren, in de rest van het land gaat het altijd om losse waarnemingen.

Klaver

Het staartblauwtje voelt zich op veel plekken thuis, zolang er maar veel (bij voorkeur rode) klaver groeit. Dat is daarmee dus niet in de klassieke natuurgebieden, die vaak vrij schrale vegetaties hebben. Juist op de wat rijkere plekken, zoals natuurontwikkelingsgebieden op voormalige landbouwgrond, maar ook bouwlocaties in de stad, of in de rand van natuurgebieden, kan het staartblauwtje gevonden worden. Ook klaverakkers hebben zijn aandacht. Eigenlijk lijken alle plekken met veel rode klaver, die niet te intensief beheerd worden, geschikt.

Aantal kilometerhokken per jaar vanaf 2011 en de vliegtijd van het staartblauwtje (Europese gegevens) (Bron: NDFF, gbif, iNaturalist en Observation). Aantal kilometerhokken per jaar vanaf 2011 en de vliegtijd van het staartblauwtje (Europese gegevens) (Bron: NDFF, gbif, iNaturalist en Observation).

Verspreiding

Parende staartblauwtjes. Parende staartblauwtjes.

Het staartblauwtje komt voor in een groot deel van Noordwest-Europa. Hoewel het staartblauwtje van warmte houdt, wil de vlinder het ook weer niet té heet hebben. Zo komt het in de echt hete en droge delen van het Iberisch schiereiland niet meer voor, en in Italië en de zuidelijke Balkan vooral in de bergen. Het staartblauwtje heeft bij ons vier, heel soms zelfs vijf generaties: 1. Van midden april tot begin juni een kleine eerste generatie. 2. Van midden juni tot ongeveer 25 juli de tweede generatie, al duidelijk groter dan de eerste. 3.Van 25 juli tot eind augustus de derde generatie, met verreweg de meeste vlinders. 4. In de maand september de vierde generatie, meestal ruwweg even groot als de tweede. 5. In oktober in heel warme jaren een heel kleine vijfde generatie.

Standvlinder

Door die vele generaties kan de soort zich in goede jaren sterk uitbreiden. Daardoor heeft het staartblauwtje zich nu gevestigd. Na de vestiging in 1992 van het boswitje, en in 2009 van het kaasjeskruiddikkopje, is het staartblauwtje de 74e dagvlindersoort die zich minstens tien jaar zelfstandig in Nederland kon voortplanten, het criterium voor een standvlinder. Dit is weer een teken dat de klimaatopwarming ook nieuwe soorten naar ons land brengt. Op termijn valt te verwachten dat scheefbloemwitje en braamparelmoervlinder zullen volgen.

Probeer, als u er een tegenkomt, een foto te maken. Zelfs een klein en niet helemaal scherp plaatje kan voldoende zijn voor determinatie.

2021 ChrisVanSwaay CupidoArgiades klimaat Natuurbericht Staartblauwtje standvlinder