Nieuwsbericht

De keizersmantel is sinds ongeveer 1980 verdwenen uit Nederland. Sinds die tijd komen nog wel regelmatig zwervers ons land binnen. Inmiddels zijn er echter zoveel meldingen, en ook jaren achtereen uit eenzelfde omgeving, dat voortplanting erg waarschijnlijk is.

Hoewel in 2012 op minder plaatsen keizersmantels gemeld zijn dan het jaar ervoor, was er een aantal locaties waar dagenlang meerdere vlinders gezien zijn. Dat geldt onder andere voor de omgeving van Winterswijk, de Veluwe en de Amsterdamse WaterleidingDuinen (AWD). In de AWD waren keizersmantels aanwezig van 15 juli tot en met 16 augustus. Er zijn zowel mannetjes als vrouwtjes waargenomen en het maximum dat bij elkaar is doorgegeven was 4 vlinders, die van 25 juli tot en met 1 augustus dagelijks gezien werden. Het feit dat er zo lang zoveel vlinders aanwezig waren doet vermoeden dat het geen zwervers zijn, maar dat ze hier uit de pop zijn gekomen. Ook in 2010 en 2011 zijn in het gebied keizersmantels gezien en in beide jaren waren ook vrouwtjes aanwezig, zodat er wellicht al langer voortplanting plaatsvindt. Vanaf 2000  zijn er uit zes jaren meldingen van keizersmantels in het gebied.

De Vlinderstichting heeft dit jaar op plekken in het Duitse Eifelgebergte gebieden bezocht met veel keizersmantels. Het doel van die bezoeken was om te kijken waar door de vrouwtjes eitjes worden afgezet. Als we die plekken vergelijken met de plaatsen in de Nederlandse duinen waar al die keizersmantels zaten, komt dat heel goed overeen. Open bos, met redelijk wat zon die op de bodem terecht komt en regelmatige aanwezigheid van viooltjes, maakt de AWD tot een geschikt leefgebied voor de keizersmantel. Helaas zijn vanuit de duinen geen waarnemingen gekomen van ei-afzet. Komend voorjaar zal wellicht gezocht kunnen worden naar rupsen, om op die manier de voortplanting echt te kunnen bevestigen. Daarnaast vragen we de vlinderaars die het gebied volgend jaar in juli en augustus bezoeken om extra alert te zijn op vrouwtjes en op ei-afzetgedrag.

Ei-afzetgedrag is heel goed te onderscheiden van ander gedrag. Als een vrouwtje eitjes (wil) afzetten fladdert ze eerst boven de bodem en daalt op plekken om te onderzoeken of er voldoende viooltjes staan. Vervolgens gaat ze naar een nabijgelegen boomstam en gaat zitten. Dan wordt het achterlijf gekromd en als dat een seconde of 5 duurt is er vast en zeker een eitje tussen de schors gedeponeerd. De rupsjes komen pas na de winter uit het ei en kruipen naar de dichtstbijzijnde viooltjes toe. Als het goed is gegaan zullen we dus vanaf juli 2013 de nakomelingen van de dit jaar waargenomen vlinders moeten kunnen tegenkomen in de AWD. We zijn benieuwd.