Nieuwsbericht

Pas sinds het midden van de 20e eeuw wordt er een onderscheid gemaakt tussen de gele luzernevlinder en de zuidelijke luzernevlinder. Daarvoor leek er maar één soort te zijn: de gele luzernevlinder. Toen bekend werd dat het toch om twee verschillende soorten ging, onderzocht iedereen zijn collecties op de verschillen. Daaruit bleek dat ook uit Nederland een tiental exemplaren als zuidelijke luzernevlinder konden worden benoemd.

Uiterlijke kenmerken

Het blijkt buitengewoon moeilijk te zijn om de twee verschillende vlinders op uiterlijke kenmerken uit elkaar te houden. Een van de kenmerken: de zuidelijke luzernevlinder heeft een wat meer afgeronde voorvleugel, terwijl die van de gele luzernevlinder wat puntiger is. Herkenning gaat veel beter in een ander stadium: de rupsen zijn wel goed te herkennen. Tsjechische onderzoekers hebben daarom met gekweekte exemplaren (waarvan ze dus zeker weten welke soort het is) gekeken of ze onderscheidende kenmerken voor de vlinders konden vinden. Dat lukte deels: op basis van acht kenmerken konden de onderzoekers met 67 tot 88% zekerheid zeggen welke soort het is.

Helaas is het nog steeds niet mogelijk om de vlinders vanaf een foto te herkennen. Niet alleen omdat vaak niet alle kenmerken te zien zijn, maar vooral omdat allerlei hoeken en verhoudingen niet te meten zijn op foto’s. Zo maakt de hoek waaronder de foto gemaakt is al heel veel uit.

Onjuiste determinaties

Het is dan ook zeer de vraag of de zuidelijke luzernevlinder ooit in Nederland is gezien. Lempke heeft destijds weliswaar honderden gele luzernevlinders nagekeken met de kennis van toen, maar we weten nu dat het bij 12 tot 33% tot een foute determinatie geleid zal hebben. Bij controle van honderden vlinders kunnen er dus makkelijk tientallen op uiterlijk bij de verkeerde soort zijn ingedeeld.

DNA-onderzoek

Het is zonder DNA-onderzoek eigenlijk niet mogelijk met zekerheid te zeggen of de zuidelijke luzernevlinder überhaupt wel in Nederland voorkomt of voorkwam. De kans daarop is ook niet erg groot, want de waardplant (de plant de rupsen van de zuidelijke luzernevlinder van eten) is voornamelijk paardenhoefklaver. En deze plant komt in Nederland vrijwel niet voor. Ook is de zuidelijke luzernevlinder niet goed in staat op grote afstanden af te leggen. Dat maakt de kans klein dat hij op eigen kracht ons land bereikt; de dichtstbijzijnde populaties bevinden zich in de Ardennen en in de Eifel.

De validatoren van de Nationale Databank Flora en Fauna en de Beoordelingscommissie Bijzondere Dagvlinderwaarnemingen hebben om deze redenen besloten waarnemingen van de zuidelijke luzernevlinder uitsluitend goed te keuren als er rupsenwaarnemingen zijn of er een gedegen DNA-analyse is geweest.