Nieuwsbericht

Achteruitgang vlinders hangt samen met afname bloemenrijkdom

vrijdag 21 mei 2010

In ruim tien jaar tijd is het bloemenaanbod in Nederland met 34 procent afgenomen. Dit biedt een nieuwe verklaring voor de aanhoudende achteruitgang van dagvlinders en andere bestuivende insecten in Nederland.

In het zojuist verschenen nummer van het tijdschrift De Levende Natuur worden voor het eerst resultaten gepresenteerd van veranderingen in de bloemenrijkdom in het Nederlandse landschap. Deze veranderingen worden in verband gebracht met de afname van dagvlinders. Het onderzoek is uitgevoerd door Dr. Ir. Michiel Wallis de Vries – bijzonder hoofddocent aan het Laboratorium voor Entomologie van Wageningen University en tevens werkzaam bij De Vlinderstichting – in samenwerking met de coördinator van het Landelijk Meetnet Dagvlinders, Chris van Swaay - De Vlinderstichting - en Calijn Plate van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Via Wageningen Universiteit wordt gezocht naar de mechanismen die de veranderingen in vlinderaantallen kunnen verklaren.

Vlinderrijkdom
De gegevens zijn door enige honderden vrijwilligers verzameld langs in totaal 388 vlinderroutes. Bloemen en vlinders werden zowel in 1994-1995 als in 2007-2008 geteld. Het aantal bloemen nam in die periode af met 34 procent en het aantal vlinders met 28 procent. De vlinderrijkdom bleek sterk samen te hangen met het totale bloemenaantal, in het bijzonder met distels en met knoopkruid. Juist de soorten die sterk op de bloemenrijkdom reageren zijn in aantal achteruit gegaan. Dat betreft ook betrekkelijk gewone soorten als het zwartsprietdikkopje (meer dan 75 procent afgenomen) en de argusvlinder (bijna 90 procent afgenomen).

Landelijk verschijnsel
De afname van bloemen en vlinders blijkt een landelijk verschijnsel te zijn. De verschillen tussen regio’s en tussen landbouw en natuurgebied zijn kleiner dan verwacht. De oorzaken lijken gezocht te moeten worden in de toegenomen productiviteit van de vegetatie, waardoor nectarplanten worden weggeconcurreerd, en mogelijk ook in een veranderde uitvoering van het maaibeheer, waarbij het maaisel minder vaak wordt afgevoerd.

Verhoging van de bloemenrijkdom kan het tij doen keren. Dit is mogelijk door het bevorderen van voedselarme milieus en het toelaten van tijdelijke ruigten – daar kan zowel in het beleid als in de uitvoering meer aan worden gewerkt. Niet alleen vlinders, maar ook bijvoorbeeld bijen hebben daar baat bij– en natuurlijk ziet het er ook voor de mens aantrekkelijker uit!

Het onderzoek werd mogelijk gemaakt dankzij financiële bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds en van natuurbeheerders Staatsbosbeheer, Vereniging Natuurmonumenten, de duinwaterbedrijven PWN, DZH en Waternet – en dankzij de inzet van honderden vrijwillige waarnemers.