Nieuwsbericht

Landkaartjes profiteren van natte zomer

vrijdag 15 juli 2016

Dat deze kletsnatte zomer ook voordelen heeft, laat het landkaartje zien. We zien een explosie van deze mooie zwart-witte vlinders en krijgen uit het hele land veel meer meldingen dan normaal. Hoe dat komt? De afgelopen weken hebben de rupsen hun buikjes meer dan rond kunnen eten aan de brandnetels,

Trend landkaartje in 2016

Het landkaartje komt in heel Nederland voor. Normaal gesproken zie je deze vlinder vooral in de buurt van bossen zoals op open plekken in het bos en bosranden. Af en toe komen ze ook wel eens in tuinen, maar de afgelopen week krijgt De Vlinderstichting meer meldingen uit tuinen dan gebruikelijk.

Meerdere generaties1

Vanwege het opvallende aantal meldingen hebben we de trend tot zover berekend en in onderstaande grafiek gezet. De blauwe lijn is het langjarig gemiddelde, de rode lijn de trend voor dit seizoen. 
Wat zien we: in het voorjaar was het heel erg slecht met de landkaartjes, de rode lijn ligt flink onder het langjarig gemiddelde. Je zou dan denken dat ook de tweede generatie het slecht doet, maar dat is een misvatting. Een vlindervrouwtje legt namelijk (gemiddeld) zo'n 100 eitjes. Daarvan is de sterfte hoog: van de 100 eitjes worden zo'n 2 tot 5 rupsen uiteindelijk vlinder. Die sterfte komt doordat ze allerlei vijanden hebben zoals vogels en parasieten (sluipwespen), maar temperatuur en vocht in de maand juni blijken ook van grote invloed. De Vlinderstichting doet hier al langer onderzoek naar.

Overvloed aan voedsel


Het blijkt dat een droge en warme junimaand zorgt dat de brandnetels (en andere waardplanten) van veel mindere kwaliteit zijn. De sterfte onder rupsen valt dan hoger uit. Maar als het ontzettend nat is, zoals in 2016, is de kwaliteit van de planten veel beter en gaat de sterfte onder rupsen omlaag. In plaats van maximaal 5 exemplaren, komen er veel meer tot volwassenheid. En dat zien we dan weer terug in de aantallen vlinders in de zomer: er vliegen er veel meer. Kortom: het aantal vlinders in het voorjaar zegt helemaal niets over het aantal vlinders in de zomer, omdat de vlinders zoveel eitjes leggen. Ze hebben een hoge sterfte dus al ingecalculeerd, en het weer in juni bepaalt in hoge mate hoe de zomergeneratie het zal doen. Het is best wel een paradox: weinig vlinders in het voorjaar gecombineerd met 'slecht' weer in juni kan dus zomaar betekenen dat in ieder de zomer heel veel vlinders vliegen!

Brandnetels voor vlinders

Andere vlinders die brandnetel gebruiken als voedselplant, doen het ook goed deze zomer. Ook dagpauwoog, atalanta en kleine vos vliegen in grotere aantallen dan normaal, en ook bij deze soorten was er sprake van lage aantallen in het voorjaar. Bij de witjes zien we hetzelfde patroon, hun waardplanten hebben ook geprofiteerd van de nattigheid. 

Uiteraard blijven we alert op allerlei factoren: zo zien we dat de koninginnenpage juist 'last' heeft van de lage temperaturen in het voorjaar; deze soort gaat de laatste 5 jaar alleen maar achteruit. Onderzoek blijft dus altijd nodig. 
Mocht je opvallende dingen zien: meld het bij ons via Waarneming.nl of Telmee.

Landkaartje waarnemingen