Nieuwsbericht
De invasie van de oostelijke vos
dinsdag 22 juli 2014
Nog nooit eerder werd de oostelijke vos in ons land gezien, maar de afgelopen anderhalve week overspoelde de soort ons land. Waar kwamen ze vandaan (en waar gingen ze naar toe)?
We hadden in ons land de algemene kleine vos en de zeldzame grote vos. Vanaf 10 juli stroomde een nieuwe soort ons land binnen: de oostelijke vos. Deze lijkt vooral veel op de grote vos. In dit document worden de verschillen beschreven tussen deze soorten.
Eigenlijk begint dit verhaal meer dan tien jaar geleden. De oostelijke vos was verdwenen uit grote delen van Europa. In het oosten was hij teruggedrongen tot Moskou, met nog wat kleine restpopulaties met name in Zuid-Oost-Europa. Maar toen begon er wat te gebeuren. Hij werd opvallend talrijk in Rusland en begon ineens nieuwe plekken te koloniseren ten westen van zijn verspreidingsgebied. De Baltische staten werden gekoloniseerd, en hij breidde zich ook in Noord-Oost-Polen steeds verder uit. Maar in het noorden ging het nog veel harder: in Finland werd hij binnen een paar jaar een van de gewonere soorten. Drie jaar geleden was Zweden aan de beurt en in 2013 was hij al wijd verbreid in de hele zuidelijke helft. Ook werd de soort (nog wel in lage aantallen) uit Denemarken gemeld.
En dit is waar wij in beeld komen. In Denemarken begon een opvallende influx op 8 juli en piekte op 11 juli. Als ze met de wind zijn meegevlogen, dan zijn deze vlinders uit Zweden gekomen. Of ze daar ook uit de pop zijn gekomen, weten we niet zeker; daarvoor stond er in Zweden een zuidoostelijke wind, dus een herkomst uit NO Polen of de Baltische staten is in theorie ook nog mogelijk.
Hoe dan ook trokken de vlinders vooral tussen 8 en 11 juli Denemarken binnen. Achter een front dat in Zuid Nederland heel veel regen bracht, trokken ze op 10 juli het noordoosten van ons land binnen en breidden zich vervolgens met name over de NW helft van ons land uit. De absolute toplocatie was het Zwanenwater bij Calantsoog. Vast niet toevallig de plek waar vlinders die langs onze noordkust trekken, dan de afsluitdijk volgen en dan rechtuit vliegen op zee stuiten.
De grafiek die gebaseerd is op deze data toont dat het aantal vindplaatsen (het aantal kilometerhokken met waarnemingen) die eerste dagen het hoogste was. Interessant omdat pas op 14 juli bekend werd gemaakt dat de daarvoor gemelde grote vossen eigenlijk oostelijke vossen waren. Toen was de grootste golf dus al binnen. Overigens bleven de meeste vlinders een paar dagen hangen, en konden veel mensen er ergens in hun buurt gaan kijken. Alleen het zuidoosten was slecht bedeeld.
Ook werden een paar vlinders gezien in België. In Engeland werd op 14 juli de eerste oostelijke vos gezien in het uiterste oosten van Norfolk (recht tegenover Nederland dus). Sindsdien is hij elke dag op een paar plekken gezien, vooral in het oosten en zuidelijk tot in Kent.
Inmiddels nemen de aantallen al weer af in ons land. Er zijn twee mogelijkheden: ze zijn doorgevlogen naar Frankrijk en Engeland of ze zijn gaan overwinteren. Zeker weten we niet wat er gebeurd is. In Frankrijk wordt zo weinig naar vlinders gekeken dat er veel gemist kan worden. In Engeland wordt natuurlijk wel fanatiek gezocht, maar de aantallen blijven heel laag (hooguit een paar per dag). Maar ze kunnen natuurlijk in overwintering gegaan zijn. In Zweden en Finland gebeurt dat in ieder geval volop. Net als de grote vos vliegen oostelijke vossen maar heel even in de zomer.
We zullen het pas volgend jaar zeker gaan weten. Want in tegenstelling tot de kleine vos overwinteren grote en oostelijke vos niet in huizen, en worden dus bijna nooit gevonden. Het wordt dus heel spannend of we volgend voorjaar ineens oostelijke vossen gaan zien. Als het er zoveel zijn dat ze elkaar tegenkomen, kan het zelfs tot voortplanting komen. Blijf dus uitkijken en geef uw waarnemingen door. Nu de wind opnieuw naar het noordoosten draait, zou zo maar een nieuwe golf oostelijke vossen ons land binnen kunnen komen.
Dankwoord
Dit artikel is gebaseerd op waarnemingen uit de NDFF. Het betreft waarnemingen ingevoerd via online invoerportals als landkaartje, telmee of waarneming alsmede waarnemingen die direct aan De Vlinderstichting zijn doorgegeven.
