Nieuwsbericht

De laatste maanden is er veel aandacht voor de afname van het aantal insecten. De directe aanleiding was een onderzoek dat gedaan is door de Radboud universiteit samen met Duitse en Engelse wetenschappers. Hieruit bleek dat de biomassa aan vliegende insecten in Duitsland in 27 jaar met ruim 75% was afgenomen. Na de discussie hoe betrouwbaar dit is, volgde meteen de vraag of dit in Nederland ook speelt.

Natuurlijke schommelingen

Dankzij de honderden vrijwilligers die al jarenlang wekelijks de vlinders en libellen tellen op vaste routes weten we gedetailleerd hoe het met een belangrijke groep insecten gaat. Voor vlinders kunnen we zelfs al een betrouwbaar onderscheid maken tussen de achteruitgang in onder andere bos, stad en agrarisch gebied. En duidelijk is dat de afname veruit het grootst is in het agrarisch gebied. Dat is niet vreemd: de stapeling van invloeden van schaalvergroting, stikstof en de vele bestrijdingsmiddelen wordt steeds beter zichtbaar. Het is een sluipend proces: 75% afname in 27 jaar is gemiddeld zo’n 5% per jaar; met de natuurlijke schommelingen in aantallen insecten valt dat niet meteen op.  

Download de Vlinderstand 2018

In weinig landen is er zoveel informatie over het vóórkomen van insecten als in Nederland. Hiermee hebben we een goed beeld van de veranderingen in de verspreiding van veel insectensoorten en hoe algemeen of zeldzaam ze zijn. Het is echter veel lastiger een uitspraak te doen over het aantal (en daarmee samenhangend de biomassa van) insecten. Dit kan alleen als er langere tijd op dezelfde manier geteld is. Dit is het geval in de Meetprogramma’s Ecologische Monitoring. Hier worden dagvlinders en libellen al langere tijd geteld op vaste routes.

Trends en aantalsveranderingen

De monitoring is opgezet om trends van de verschillende soorten te bepalen, maar kan nu ook gebruikt worden om de verandering in het totaal aantal dagvlinders en libellen te bepalen. Voor dagvlinders in Nederland weten we de veranderingen in aantallen sinds 1992 en voor libellen sinds 1999.

Lees meer over het verschil tussen trends en aantallen

Download de Vlinderstand 2018

Bij dagvlinders zien we een sterke achteruitgang, niet zo sterk als in de Nijmeegs/Duitse studie, maar toch behoorlijk. Het aantal vlinders in Nederland is sinds 1992 afgenomen met bijna 40%. Bij libellen zien we een ander patroon. Van 1999 tot ongeveer 2009 lijken ze toe te nemen, daarna is er echter een daling ingezet.

Bijen

Veel soorten wilde bijen gaan achteruit; ongeveer de helft van de soorten staat op de Rode Lijst. Dit zegt echter niet noodzakelijkerwijs dat het aantal exemplaren wilde bijen afgenomen is. Veel kenners hebben het idee dat dat wel het geval is, maar data ontbreken.

Het is zeer aannemelijk dat vliegende insecten in Nederland in aantal afgenomen zijn, maar merkwaardigerwijs is het zelfs in een land als Nederland niet goed mogelijk om een uitspraak te doen over hoe sterk die achteruitgang is geweest. Het is echter een hele toer om te ontrafelen welke factoren hierbij de doorslag geven. Als we de balans opmaken zijn versnippering van het landschap en stikstofbelasting de belangrijkste.

Veel belangrijker dan hoe groot die achteruitgang precies is geweest, is wat de oorzaken van die achteruitgang zijn en uiteraard hoe we deze trend om kunnen buigen. Dat is waar De Vlinderstichting ook in 2018 weer hard aan werkt.

Download de Vlinderstand 2018