Nieuwsbericht

Droogte alsnog fataal voor speerwaterjuffer?

maandag 3 juni 2019

De zomer van 2018 was erg droog en warm. Dat merken we nu nog steeds: op veel plekken in Nederland is de droogte nog niet over. Libellen leven als larve in het water en droogte kan dan ook een probleem zijn. We beginnen de gevolgen nu duidelijk te zien en het ziet er niet goed uit. Een voorbode van wat er kan gebeuren door klimaatverandering.

De speerwaterjuffer is zeldzaam en lijdt ook nu nog onder de droogte van 2018. De speerwaterjuffer is zeldzaam en lijdt ook nu nog onder de droogte van 2018.

Libellenlarven leven in het water. Sommige soorten kunnen prima overleven in de vijver, zoals de viervlek en de grote keizerlibel. Maar er zijn ook libellen die juist afhankelijk zijn van zeer specifieke leefgebieden. Zo leeft de zeldzame speerwaterjuffer alleen in vennen waar bij de oever Draadzegge of Snavelzegge groeit. Dit soort vennen komt maar weinig voor in Nederland.

Populaties verdwenen

Speerwaterjuffers leven dan ook slechts op een handvol plekken in Noord-Brabant en in één gebied in Overijssel. De enige populatie in Gelderland lijkt recent verdwenen. Vrijwel alle populaties liggen volledig geïsoleerd, alleen in de omgeving van de Strabrechtse heide en het Leenderbos zijn een meerdere populaties. Dat maakt ze kwetsbaar. In gebied 'het Beuven' (Noord-Brabant) werden de afgelopen jaren nog honderden speerwaterjuffers gezien. Maar dit jaar zijn de zeggeplanten in dit ven volledig drooggevallen en zijn er geen speerwaterjuffers meer te bekennen. Ook enkele andere vennen in de omgeving hebben te lijden onder de droogte. Het is maar zeer de vraag of speerwaterjuffer de huidige droogte zal overleven.

Extreme weersomstandigheden

De effecten van klimaatverandering zijn niet alleen een gestage verhoging van de temperatuur,. maar ook een toename van weersextremen. Het aantal extreem natte en extreem droge zomers neemt toe. De impact van die extremen is waarschijnlijk in veel gevallen groter dan de temperatuurverandering zelf. De problemen waar de speerwaterjuffer nu mee te maken heeft zijn een duidelijk voorbeeld van de invloed van die weersextremen. Zelfs als de vegetatie zich herstelt, is het nog maar de vraag of er nog speerwaterjuffers in de omgeving zijn om weer een populatie op te bouwen.

Steeds meer verdwijnen

Zo raken we langzaam steeds meer populaties kwijt. Omdat De Vlinderstichting veel onderzoek doet weten we bij speerwaterjuffer dat dit gebeurt, maar ongetwijfeld speelt hetzelfde bij veel andere diersoorten. Daar weten we minder vanaf. De rol van dit soort weersextremen zal toenemen en we moeten leren hoe we daar in het natuurbeheer mee om moeten gaan.

Foto hieronder:

Het Beuven op 25 mei 2015 en op 24 mei 2019.
De zeggegordel in het water vormt het leefgebied van de speerwaterjuffer die in 2015 in grote aantallen aanwezig was. In 2019 had het water zich ver teruggetrokken en lag een aanzienlijk deel van de venbodem, inclusief de zeggegordel, helemaal droog.