Nieuwsbericht

Al tientallen jaren worden vergraste heides geplagd en dat heeft op veel plaatsen gezorgd voor terugkeer van heide. Toch heeft plaggen, zeker als het grootschalig gebeurt, negatieve effecten, onder andere voor de typische diersoorten van de heide. Daarom wordt volop gekeken naar alternatieven.

Bij plaggen wordt de hele plantengroei en ook de bovenste laag van de bodem verwijderd. Daarmee wordt het hele leefgebied van de dieren die er leefden sterk aangetast en bovendien worden ook veel zaden afgevoerd. Op de enorme heideterreinen die sterk hadden te lijden onder vergrassing, waardoor veel soorten toch al waren verdwenen, was het wel een effectieve maatregel, maar inmiddels weten we ook van de vele negatieve gevolgen. Als er tegenwoordig nog wordt geplagd gebeurt dat veel kleinschaliger dan vroeger en wordt veel zorgvuldiger gekeken of plaggen op die plek echt wel de meest geschikte maatregel is. Kijken we puur naar herstel van vegetatie, dan is plaggen op zich geen verkeerde maatregel, mits kleinschalig en goed doordacht uitgevoerd. Voor de fauna en voor het herstel van een heidesysteem in z’n totaliteit is het echter niet geschikt. Daarom wordt er gezocht naar alternatieven, zoals chopperen (soort tussenvorm tussen maaien en plaggen), drukbegrazing en gescheperde begrazing al dan niet met bekalking (het bestrooien met kalk om verzuring tegen te gaan). Wat leveren die maatregelen op? In lopend onderzoek vanuit het programma OBN worden effecten van deze maatregelen met elkaar vergeleken.

Het onderzoek in nu een paar jaar bezig en de conclusies zijn dus nog voorlopig. Hoe de maatregelen op de lange termijn uitpakken moet blijken uit de komende jaren, als het onderzoek wordt voortgezet. Het onderzoek naar chopperen en drukbegrazing is gedaan op verschillende locaties in Brabant en Friesland. In Friesland is ook een andere proef gedaan, die vooral gericht was op de effecten van gescheperde begrazing, dus het laten grazen door een kudde met een schaapsherder, die kan sturen waar wel en waar niet wordt gegraasd en ook de graasduur in de hand heeft. Zoals eigenlijk al bekend was, reageert de vegetatie goed op plaggen en chopperen. Bekalking blijkt wel wenselijk als follow-up. De vegetatie groeit dan veel sneller terug, bij chopperen nog sterker dan bij plaggen. De soortenrijkdom herstelt na chopperen wel minder dan na plaggen. Drukbegrazing levert voor herstel van de vegetatie weinig op. De structuur wordt opener, maar dit heeft vooral een gunstig effect op de fauna. De mycoflora kan in sommige gevallen meeprofiteren van maatregelen, maar sommige soorten paddenstoelen kunnen ook juist uitstekend gedijen in situaties die voor flora en fauna minder gunstig zijn. In de vergraste onderzoeksplots kwamen maar liefst 25 bedreigde paddenstoelensoorten voor. Dit pleit er wederom voor om bij heideherstel kleinschalig te werk te gaan en goed te kijken waar je welke maatregel uitvoert. Want ook oude en vergraste heides kunnen waardevol zijn.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische zaken door De Vlinderstichting, Stichting Bargerveen & B-ware. Kijk voor meer informatie over dit onderzoek in het Infoblad van de veldwerkplaats en in het onderzoeksrapport.