Nieuwsbericht
Bandheidelibel breidt uit
donderdag 4 september 2008
De bandheidelibel is een mobiele soort die snel profiteert van nieuwe geschikte omstandigheden. Voor 1980 was deze opvallende libel nog nooit in Nederland gezien. Inmiddels heeft hij zich sterk uitgebreid en in delen van Overijssel is hij zelfs vrij algemeen.
De bandheidelibel heeft een onmiskenbare vleugeltekening: in de tophelft van iedere vleugel loopt een donkerbruine dwarsband. In Noordwest-Europa komen geen andere libellen voor met een vergelijkbare vleugeltekening. Uitgekleurde mannetjes (zie foto) krijgen een dieprood achterlijf en prachtig opvallende rode pterostigma’s (dat zijn de langwerpige vlekjes aan de bovenrand van de vleugel). Jonge mannetjes lijken qua lichaamskleur op vrouwtjes, die een geelachtig achterlijf hebben dat later bruin wordt. De onderzijde van het achterlijf is meestal zwart, vaak in zijaanzicht nog zichtbaar als een zwarte streep. Bij de vrouwtjes zijn de pterostigma’s opvallend crèmekleurig.
De bandheidelibel heeft een eenjarige levenscyclus en overwintert als ei. De eieren komen in het voorjaar uit, waarna de larven zich snel ontwikkelen. Uitsluipen vindt plaats vanaf half juni tot begin september, met een piek in eind juli en begin augustus. Het uitsluipen gebeurt soms sterk geconcentreerd, waardoor tijdelijk een grote hoeveelheid verse libellen rond het water aanwezig kan zijn. Jonge libellen vliegen weg van het water en zijn dan meestal te vinden in ruige graslanden, waar ze ondanks hun gebandeerde vleugels verbluffend weinig opvallen. In de ruige vegetatie jagen ze en overnachten ze. Geslachtsrijpe dieren keren terug naar het water, de mannetjes eerder dan de vrouwtjes. De mannetjes vliegen door de oevervegetatie op zoek naar vrouwtjes en gaan daarbij vaak zitten. Ze gedragen zich niet territoriaal. De eitjes worden in vlucht aan het wateroppervlak afgestreken, op plaatsen met veel waterplanten. Aanvankelijk gebeurt dit door het vrouwtje en mannetje samen in tandemhouding, maar al snel gaat het vrouwtje alleen verder.
Voor 1980 kwam deze soort niet in Nederland voor. In de tachtiger jaren was hij alleen aanwezig op de grens van Noord-Brabant en Limburg, maar inmiddels zijn ook grote delen van Overijssel ’veroverd’. De meeste waarnemingen van de bandheidelibel komen momenteel uit de Kempen, Midden-Limburg, Salland en Zuid-Drenthe. De laatste jaren duikt de soort op meer plaatsen op en dit jaar zijn onder andere al zwervers gezien op de Veluwe (bij Staverden) en in Soest. Wellicht dat hij de komende weken op meer plaatsen wordt aangetroffen.
Tekst: Tim Termaat & Kars Veling