Nieuwsbericht
Maaien moet! Maar niet alles ineens
vrijdag 18 juni 2021
Er is veel over maaibeheer te doen. Zeker wanneer de maaimachines actief zijn. Een veelgehoorde reactie is “Hou nu toch eens op met maaien en laat de natuur haar gang gaan. Waarom toch steeds alles weghalen, juist nu het zo mooi bloeit”. Een begrijpelijk reactie, maar het is goed wat meer uitleg te geven over waarom maaien wel moet en dat het gaat om de manier waarop.
Maaibeheer is een noodzakelijke maatregel in veel bermen, groenstroken, op dijken en langs het spoor. Maaien houdt een graslandvegetatie in stand. Langs onze infrastructuur is begrazing meestal niet mogelijk. Maaibeheer vervangt hier dus eigenlijk de begrazing.
Waarom moet je maaien?
Simpel gezegd: omdat het grasland anders een bos wordt. Niks ten nadele van bos overigens, maar in deze bermen en groenstroken kan dat niet of willen we het niet. Omdat er nog steeds veel stikstof uit de lucht neerdaalt, vergrassen of verruigen bermen en dijken gemakkelijk. Snelgroeiende planten verstikken de rest, en bloemen krijgen geen kans meer. En dus moet je maaien.
Timing en schaal
Met maaien zelf als maatregel is dus niks mis. Er spelen twee andere factoren die cruciaal zijn: de timing van het maaien en de schaal waarop gemaaid wordt. Om te beginnen de timing: die wordt bepaald door het voedsel in de bodem. Op productieve bodems (zoals klei en veen) is 2 keer per jaar maaien meestal handig: één keer in de loop van het voorjaar en één keer in de herfst. Op de minder productieve bodems (zoals zand) is één maaibeurt per jaar (in de herfst) meestal voldoende. Maar soms is het nodig om van deze vuistregel af te wijken.
Alles in een keer
Grootste probleem: de schaal. Maaibeheer wordt vaak grootschalig uitgevoerd. Alles in één keer, niets blijft staan. Insecten verliezen in een klap hun leefgebied. We zitten dus met een dilemma: voor instandhouding van de flora is ander beheer nodig dan voor fauna. De oplossing zit in combineren: gefaseerd maaibeheer. Niet vandaag de ene helft en morgen de andere helft, maar iedere maaibeurt blijft een gedeelte ongemaaid. Dat deel maai je volgend jaar en dan blijft ene ander deel staan.
Gefaseerd maaibeheer als oplossing
Wat blijft staan, verschilt van plek tot plek. Is er een talud, dan heb je bovenaan andere planten dan onderaan. Spaar dan van beide een deel en laat dus blokken staan. Zijn er bomen, laat dan ook eens wat zonnige delen staan. Is het vlak, dan kun je blokken laten staan, of banen of meanderende vormen.
Dan nog iets over de uitvoering: een machine die alles verhakselt en in de berm achterlaat heet een klepelmaaier. Die is niet geschikt voor ecologisch bermbeheer. De maai-zuiger doet hetzelfde, maar voert het maaisel af.
De uitdaging waar we voor staan is dus dat we met meer aandacht voor de insectenfauna beheren en dat verweven met beheer voor planten. Gefaseerd maaibeheer is daarvoor noodzakelijk. Dat is geen hobby, maar cruciaal om biodiversiteit in de groenblauwe dooradering te behouden.
Veldgids ecologisch bermbeheer
Tenslotte: wil je meer weten over ecologisch bermbeheer? FLORON en de Vlinderstichting hebben hierover een handige veldgids samengesetld.
Keurkeur: keurmerk voor maaien
In het keurmerk Kleurkeur komen al deze aspecten samen. Opdrachtgevers die kiezen voor ecologische kwaliteit, kunnen met Kleurkeur aan de slag en dit vragen van hun aannemers. Mensen worden opgeleid (leest u mee, Ministerie van LNV?), er wordt ge-audit op kwaliteitsnormen.
