donderdag 27 juli 2023
De zomer is de tijd dat een aantal typische heidesoorten vliegen. De heivlinder komt vanaf begin juli tevoorschijn en de kommavlinder iets daarna. Beide heidesoorten hebben het erg moeilijk en gaan sterk achteruit. Vooral op kleine vliegplaatsen zien we deze soorten verdwijnen. We vragen de vlinderaars om zoveel mogelijk vliegplaatsen te bezoeken om te kijken of deze vlinders er nog zijn.
In juli komen de eerste heivlinders tevoorschijn. Het aantal exemplaren op de vliegplaatsen kan best hoog zijn, soms meer dan vijftig exemplaren per hectare. In hun droge, warme leefgebied kan de temperatuur hoog oplopen. De vlinders zoeken dan verkoeling in de schaduw van struweel of boompjes en draaien met de kop in de richting van de zon, zodat het lichaamsoppervlak dat beschenen wordt zo klein mogelijk is. Vooral vrouwtjes hebben veel nectar nodig en bezoeken dan ook veelvuldig nectarplanten. Als de heide bloeit hebben ze voldoende, maar als deze (nog) niet bloeit, zoeken ze hun nectar ook op andere planten.
Ook de kommavlinder wordt veel op bloeiende planten aangetroffen. Pollen met distel op een verstoorde rand, jakobskruidskruid, maar ook gele composieten zoals muizenoortje en biggenkruid worden wel gebruikt. Hoewel heivlinder en kommavlinder beide gebonden zijn aan droge omstandigheden hebben de extreem droge zomers van de laatste jaren gezorgd voor een continue daling van de aantallen.
Deze vlinders vliegen redelijk laat in het jaar, om te kunnen profiteren van die bloeiende heide waar ze veel nectar uit kunnen drinken. Die nectar is nodig om actief te kunnen zijn en zich voort te planten. In de hele droge jaren bloeit er echter maar heel weinig heide. Een deel van de heide gaat helemaal dood; een ander deel leeft nog wel, maar bloeit niet of nauwelijks. Ook andere potentiële nectarplanten zijn bij extreme droogte door de droogte veel minder geschikt.
In de binnenlandse heidegebieden dreunt de droogte ook op een andere manier door. Vooral het schapengras blijkt zwaar te lijden te hebben van de droogte. En laat dat nu juist een van de belangrijkste waardplanten zijn voor heivlinder, kommavlinder en ook de superzeldzame kleine heivlinder. Deze vlinders kunnen best tegen een stootje en kunnen extreme situaties normaal gesproken best aan. Probleem is dat, met name door de grote hoeveelheid stikstof en de structurele verdroging, veel populaties al sterk zijn afgenomen. Vooral in kleine populaties kunnen dit soort extremen ertoe leiden dat soorten als heivlinder en kommavlinder verdwijnen. In grotere populaties is er mogelijk wel kans op herstel.
We zijn heel benieuwd waar de heivlinder en de kommavlinder zich kunnen handhaven en vragen iedereen om de komende weken op zoek te gaan naar deze vlinders. Geef uw waarnemingen door via Waarneming.nl of Telmee.
Het Landelijk Meetprogramma Vlinders wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en is onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring.
Hardste klappen voor vlinders in heide en duinen
12-jan-2022
De heivlinder houdt niet van stikstof
17-aug-2021
Droogte hakt erin bij de vlinders
25-aug-2020