brildrager Egira conspicillaris
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Van deze soort zijn nauwelijks recente waarnemingen bekend. Sinds een waarneming in 1956 in Limburg werd de soort in 2022 weer in Nederland waargenomen, nu in Zuid-Holland. Dit betreft waarschijnlijk een zwerver, maar wie weet volgen er binnen de volgende 68 jaar wel meer waarnemingen.
Rode lijst
verdwenen
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
De vlinders worden in het buitenland vanaf half april tot begin juni waargenomen in één generatie. De vlinders komen gewoonlijk later in de avond op licht; ook aan te treffen op smeer, wilgenkatjes en bloemen van sleedoorn en vlinderstruik.
Levenscyclus
Rups: mei-juli. Jonge rupsen laten zich aan zijden draden meevoeren met de wind. Rupsen zijn zowel in België als Engeland nog nooit gevonden. De rupsen leven (op kweek) van verschillende soorten kruiden en houtachtige planten.
Pop: de soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Silver Cloud
Duitse naam
Holzrindeneule
Franse naam
la Conspicilaire
Synoniemen
Xylomyges conspicillaris, Luperina conspicillaris, Xylomiges conspicillaris, Luperina melaleuca
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Brildrager is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Op de voorvleugel heeft de niervlek veelal de vorm van een brilleglas met een oog er achter. De twee vleugels samen vormen dan een bril. Er zijn ook varianten waarbij de niervlekken helemaal opgenomen zijn in het zwarte deel van de vleugel en de bril wordt dan tevergeefs gezocht.
Lees ook wat Linnaeus schreef over de ogen onder 'toelichting wetenschappelijke naam'.
Toelichting wetenschappelijke naam
Egira: Aegira is een Griekse stad in de Peloponnesus.
conspicillaris: conspicillaris is afgeleid van conspicilium is een uitzichtpost. Linnaeus schreef: ''vleugels met geloken oogleden (de vlekken geven de indruk van gesloten ogen) maar ondanks dat zijn het plaatsen waarvandaan je goed kunt uitkijken'. Er zijn ook andere uitleggingen mogelijk, maar het gaat om de bedoelingen van Linnaeus zelf.
Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 16-18 mm. De grondkleur van de voorvleugel varieert van bruinachtig wit tot donkerbruin met een zilvergrijze tint. De niervlek is gedeeltelijk zwart omrand, maar bij donkere exemplaren niet opvallend; de ringvlek is vaak nauwelijks herkenbaar. De vleugelpunt is afgerond en steekt, vanaf de zijkant gezien, naar achter uit. Het brede borststuk heeft opvallende uitstulpingen. De achtervleugel is sneeuwwit met opvallende donkere aders.
Gelijkende soorten vlinder
De geelbruine houtuil (Lithophane socia) heeft een bruinachtig grijze achtervleugel en puntige schouders.
Verpreiding
Zeldzaamheid
Van deze soort zijn nauwelijks recente waarnemingen bekend. Sinds een waarneming in 1956 in Limburg werd de soort in 2022 weer in Nederland waargenomen, nu in Zuid-Holland. Dit betreft waarschijnlijk een zwerver, maar wie weet volgen er binnen de volgende 68 jaar wel meer waarnemingen.
België
Beperkt tot Wallonië. Zeldzaam en lokaal ten zuiden van Samber en Maas; vooral verbreid in de kalkstreek.
Europa
De soort heeft in Europa een verspreiding van het Iberisch schiereiland naar het oosten tot Rusland. Naar het noorden tot de Baltische staten. In de omliggende landen komt de soort in het zuidenwesten van Engeland voor. In België komt de soort vooral voor in de kalkstreek (Viroinvallei) in het zuidoosten. In 2020 werd een waarneming gedaan van een zeer waarschijnlijke zwerver, net ten noordoosten van Antwerpen. In Duitsland komt de soort ook voornamelijk in de zuidelijke helft voor.
Mondiaal
Buiten Europa gaat de verspreiding van Noord-Afrika (Marokko, Algerije), vandaar via het Middellandse Zeegebied naar Voor-Azië en de Kaspiche Zee.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Ruige open grond, grazige akkers, struwelen, open bossen en boomgaarden.
