late heide-uil Xestia agathina
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt zeer verspreid en lokaal voor in de oostelijke helft van het land. RL: gevoelig.
Rode lijst
gevoelig
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half augustus-eind september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen, vooral die van struikhei. In de schemering en opnieuw later in de avond kunnen ze vliegend boven de heide worden waargenomen.
Levenscyclus
Rups: augustus-juni. De rups foerageert ´s nachts op de jonge uitlopers van de waardplant en verbergt zich overdag laag bij de grond. De soort overwintert als jonge rups en verpopt zich in de strooisellaag of losse aarde.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Heath Rustic
Duitse naam
Heidekraut-Bodeneule
Franse naam
la Noctulelle agathine
Synoniemen
Agrotis agathina, Amathes agathina
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De waardplanten van deze uil zijn heidesoorten.
Het is een echte najaarssoort, de vliegtijd ligt vooral in september.
Toelichting wetenschappelijke naam
Xestia: xestos is opgewreven, glad, naar de glimmende voorvleugels van een aantal soorten in dit genus.
agathina: agatha is de latijnse naam voor Agde een Frans stadje bij Montpellier, daar komt het type-exemplaar vandaan.
Auteursnaam en jaartal
(Duponchel, 1827)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-16 mm. Een vast kenmerk bij deze bont getekende Xestia-soort is de kleine lichte strokleurige, tamelijk langgerekte ringvlek in de zwarte wigvormige vlek op de voorvleugel. Langs de voorrand ligt een brede lichtgekleurde strook. De dunne donkere, aan de binnenzijde licht afgezette binnenste dwarslijn is diep getand, maar vaak onduidelijk. Aan de binnenzijde van de golflijn bevinden zich pijlvormige vlekken. De kleur van de voorvleugel varieert van licht grijsachtig bruin via roodachtig bruin tot bijna zwart en is gemarmerd met roodachtig bruin of bestoven met grijs of wit. Het mannetje heeft licht geveerde antennen.
Kenmerken rups
Tot 30 mm; lichaam varieert in kleur van helder groen tot grijsachtig groen of bruin met over de rug drie brede witte lengtestrepen en twee rijen zwarte balkjes; onder de lijn van de spiracula een brede, witachtige lengteband, die door een aantal oranje, roodachtig bruine, bleek purperen of groene vlekjes wordt gebroken; kop geelachtig bruin met twee donkerder strepen.
Gelijkende soorten vlinder
Zie de grijze heide-uil (Violaphotia molothina), graanworteluil (Euxoa tritici) en de granietuil (Lycophotia porphyrea).
Verpreiding
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt zeer verspreid en lokaal voor in de oostelijke helft van het land. RL: gevoelig.
België
Zeer zeldzaam. Slechts enkele recente vindplaatsen in de Antwerpse en Limburgse Kempen; lokaal soms vrij algemeen.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
West-Europa en delen van Midden-Europa: Portugal, Spanje, Frankrijk, de Britse eilanden (tot de Orkney-eilanden), België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Zwitserland, Midden-Italië; ook opgaven uit Polen en Estland.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Vochtige heiden.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
