schaaruil Hada plebeja

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid voor in de duinen en op de zandgronden in het binnenland; ook in Zeeland wordt de soort geregeld waargenomen. RL: kwetsbaar.

Rode lijst

kwetsbaar

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind september in twee generaties; de tweede generatie is kleiner dan de eerste. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen van onder andere spoorbloem, slangenkruid en valse salie. Overdag zijn ze rustend aan te treffen op boomstammen of paaltjes.

Levenscyclus

Rups: juli-oktober. De rups foerageert ´s nachts en eet het liefst van de onderste bladeren en de wortels. De soort overwintert als pop in een losse cocon op de grond onder dor blad of mos.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

The Shears

Duitse naam

Zahneule

Franse naam

la Vagabonde , la Noctuelle dentine

Synoniemen

Hada nana, Lasionycta nana, Mamestra nana, Polia nana, Hada dentina, Mamestra dentina, Hadena dentina

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Met wat fantasie is van de witte vlekken midden op de vleugels een schaar te formeren.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Hada: hades is de onderwereld. Dit genus heeft een naamsrelatie met het genus Hadena.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1761)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-17 mm. Deze uil is herkenbaar aan de opvallende dubbel getande, witachtige vlek in het middenveld van de voorvleugel, die scherp afsteekt tegen het zwartachtige deel daarvan. Samen met de ringvlek en de aangrenzende witte ader lijkt de vlek enigszins op een open schaar waarvan de punten naar de binnenrandhoek wijzen; de ‘schaar’ is variabel in grootte en is soms beperkt tot de witte ader, maar het algemene patroon is vrij constant. De kleur van de voorvleugel varieert van wit- of bruinachtig grijs tot zandkleurig.

Gelijkende soorten vlinder

Zie het eikenuiltje (Dryobotodes eremita).

Gelijkende soorten vlinder

eikenuiltje

Verpreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid voor in de duinen en op de zandgronden in het binnenland; ook in Zeeland wordt de soort geregeld waargenomen. RL: kwetsbaar.

België

In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid in de Kempen en Oost-Brabant. Lokaal vrij algemeen. In de westelijke helft zeer lokaal en zeer zeldzaam. In Wallonië wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Heel Europa, naar het noorden tot de 70e breedtegraad, naar het zuiden: van het Middellandse Zeegebied tot Voor-Azië en naar het oosten tot Midden-Azië. Blijkbaar ontbrekend in Oost-Siberië maar wel in Mongolië (Varga, 1974).

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.