gevorkte silene-uil Sideridis rivularis
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.
Rode lijst
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Eind april-eind september in twee, soms drie generaties. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen.
Levenscyclus
Rups: juni-september. De jonge rups leeft in de zaaddozen van de waardplant; grotere rupsen foerageren ´s nachts en verbergen zich overdag dicht bij de grond. De soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Campion
Duitse naam
Komma-Dickkopffalter
Franse naam
la Sinuée , la Noctuelle du cucubale
Oud Nederlandse naam
anjeruil, blaaskelkvlinder, koekoeksbloemuiltje
Synoniemen
Hadena rivularis, Harmodia rivularis, Anepia rivularis, Hadena cucubali, Dianthoecia cucubali
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Meerdere silene-soorten zijn waardplant van deze soort.
Over de vork wordt in het hoofdstukje 'kenmerken' geschreven: de licht omrande, langgerekte ringvlek en niervlek liggen met hun binnenzijde naar elkaar toe gericht en raken elkaar meestal; ze vormen daarbij samen een soort V, waarvan de punt naar de binnenrand van de vleugel wijst.
Toelichting wetenschappelijke naam
Sideridis: sideros is ijzeren en eidos is (verschijnings-)vorm, naar de roestbruine kleur van de soorten die toen deel uitmaakten van dit genus. Albicolon hoorde daar toen nog niet bij. De naam is een vrije Griekse vertaling van ferruginea, een junior-synoniem van A. circellaris, een van de soorten die Hübner wel in dit genus onder bracht.
rivularis: rivulus is een stroompje, een beekje, naar de 'golvende' subterminale lijn op de voorvleugel.
Auteursnaam en jaartal
(Fabricius, 1775)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-16 mm. Verse vlinders zijn goed te herkennen aan de purperachtig roze glans op de voorvleugel, vooral langs de voorrand en de binnenrand van de vleugel en aan de buitenzijde van de buitenste dwarslijn. Deze glans verdwijnt in de loop van de vliegtijd en de vleugel heeft dan een donkere grijsachtig bruine grondkleur. De licht omrande, langgerekte ringvlek en niervlek liggen met hun binnenste uiteinden naar elkaar toe gericht en raken elkaar meestal; ze vormen daarbij samen een soort V, waarvan de punt naar de binnenrand van de vleugel wijst. De zigzaggende, geelachtig witte golflijn maakt vlak voor de binnenrandhoek een scherpe knik; langs de golflijn ligt vlak bij de vleugelpunt een donker vlekje.
Kenmerken rups
Tot 35 mm; lichaam bruinachtig geel of bleek groenachtig bruin, met purperachtig bruine zweem, vooral naar de kop en op de onderzijde; over de rug een rij purperachtig bruine, V-vormige vlekken en identiek gekleurde, schuine strepen over de spiracula; kop lichtbruin met donkerder tekening.
Gelijkende soorten vlinder
De gewone silene-uil (Hadena bicruris) mist de purperachtige glans en heeft een minder zigzaggende golflijn die bij de binnenrand een geleidelijke boog vormt; het donkere vlekje bij de vleugelpunt ontbreekt. De binnenste dwarslijn is niet recht, maar samengesteld uit kleine boogjes. De ringvlek en de niervlek raken elkaar niet en vormen daarom minder duidelijk een V dan bij de gewone silene-uil.
Gelijkende soorten rups
Witband-silene-uil (Hadena compta), gevlekte silene-uil (Hadena confusa) en gewone silene-uil (Hadena bicruris).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.
België
In Vlaanderen zeldzaam maar wijdverbreid in alle provincies; algemener in de oostelijke helft. In Wallonië wijdverbreid en vrij algemeen.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
De noordelijke helft van het Iberisch schiereiland via heel Europa inclusief de Britse eilanden en heel Scandinavië oostwaarts tot Oost-Azië (Mantsjoerije). In het zuiden het Middellandse Zeegebied (zonder Griekenland en de eilanden van de Egeïsche Zee), het noorden van Klein-Azië en verder tot Midden-Azië.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
