elzenwespvlinder Synanthedon spheciformis
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt verspreid over het land voor; maar er zijn nauwelijks waarnemingen bekend uit de kuststrook. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half mei-half juni in één generatie. Mannetjes kunnen midden op de dag worden gelokt met feromoonpreparaten. De vlinders bezoeken soms ook bloemen.
Levenscyclus
Rups: augustus-mei. De rups overwintert minstens tweemaal en leeft onder in de stam of in de wortels van vooral jonge boompjes; waar de bomen te dik en te oud worden verdwijnt de soort. Let op kleine hoopjes houtpoeder op de grond onder het ronde uitkruipgat, dat een diameter heeft van 3 à 4 mm en dat in het begin als een lichte verkleuring van de bast zichtbaar is.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
White-barred Clearwing
Duitse naam
Erlen-Glasflügler
Synoniemen
Aegeria spheciformis, Trochilium spheciforme, Sesia spheciformis
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Een aantal soorten binnen de Sesiidae-familie heeft veel gelijkenis met wespen vandaar dat zeven soorten binnen deze familie met wespvlinder worden aangeduid.
De rups van deze soort leeft op els en berk.
Toelichting wetenschappelijke naam
Synanthedon: sun is dichtbij en anthedon is de bloemenliefhebber; bedoeld wordt lijkend op een bij.
spheciformis: sphex is een graafwesp en formis, forma is lijkt op.
Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 12-14 mm. Een relatief grote wespvlinder die voornamelijk zwart gekleurd is. Op het achterlijf is slechts één geelwitte band aanwezig; verder lopen er twee dunne lichtgele lijnen over het borststuk. Dit, in combinatie met de opvallende, eveneens lichtgele banden nabij de uiteinden van de antennen maakt deze soort onmiskenbaar. De voorvleugel wordt gekenmerkt door een tamelijk breed donkerbruin dwarsbandje en een gelijk gekleurd veld in het vleugeluiteinde.
Gelijkende soorten vlinder
Zie de bessenglasvlinder (S. tipuliformis), de eikenwespvlinder (S. vespiformis) en de klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis).
Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de genoemde soorten.
Gelijkende soorten rups
Frambozenglasvlinder (Pennisetia hylaeiformis), hoornaarvlinder (Sesia apiformis), gekraagde wespvlinder (Sesia bembeciformis), populierenwespvlinder (Paranthrene tabaniformis), berkenglasvlinder (Synanthedon culiciformis), wilgenwespvlinder (Synanthedon formicaeformis), eikenwespvlinder (Synanthedon vespiformis), appelglasvlinder (Synanthedon myopaeformis), bessenglasvlinder (Synanthedon tipuliformis), klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis), wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia tenthrediniformis) en schijn-wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia empiformis).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt verspreid over het land voor; maar er zijn nauwelijks waarnemingen bekend uit de kuststrook. RL: niet bedreigd.
België
Vrij zeldzaam in de Kempen en de noordelijke helft van Oost-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid, met recente meldingen uit bijna alle provincies. Lokaal vrij algemeen.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Bijna overal in Europa. Naar het noorden van Schotland via Scandinavië (ook boven de poolcirkel), Rusland en Siberië (Amoer). Naar het zuiden van Noord-Portugal en Spanje via Zuid-Frankrijk en Noord-Italië en via de West-Balkan tot Noord-Griekenland en Roemenië.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Bosranden, houtwallen en paden in vochtige bossen, elzenbosjes, heiden, beekoevers en moerasachtige gebieden.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
