populierenpijlstaart Laothoe populi
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Eind april-half augustus in twee generaties. De vlinders komen goed op licht; de mannetjes meestal na middernacht, de vrouwtjes eerder en in kleinere aantallen.
Levenscyclus
Rups: juli-oktober. De soort overwintert als pop in de grond in de buurt van de waardplant.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Poplar Hawk-moth
Duitse naam
Pappelschwärmer
Franse naam
le Sphinx du peuplier
Synoniemen
Smerinthus populi, Amorpha populi
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Pijlstaart verwijst naar het staartje of 'pijl' op het laatste segment van de rups.
Populier is een belangrijke waardplant voor deze soort.
Ondersoorten
Smerinthus populi (Linnaeus, 1758); Amorpha populi (Linnaeus, 1758)
Toelichting wetenschappelijke naam
Laothoe: Laothoe is een van de vrouwen van Priam, koning van Troje. Ook een familienaam met dezelfde strekking als Smerinthus, zie S. ocellata.
populi: Populus is het plantengeslacht populier, de waardplant.
Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 30-46 mm. De vleugeltekening van deze pijlstaart varieert nauwelijks. Kenmerkend zijn de kastanjebruine vlekken tegen de binnenrand van de achtervleugel. In rusthouding steekt de achtervleugel soms een heel eind onder de voorrand van de voorvleugel uit. Sommige individuen hebben een sterke rozeachtige of violette tint op de vleugels. Er komen ook bruingele vlinders voor; dit betreft vaker vrouwtjes dan mannetjes.
Kenmerken rups
Tot 65 mm; zeer plomp; lichaam geelachtig groen of blauwachtig groen, fijn wit gespikkeld met op de flanken zeven schuine, groenachtig witte strepen; soms met een rij roodachtige vlekjes boven de spiracula; spiracula wit met donkerrode rand; hoorn op segment elf geelachtig groen, soms met rood uiteinde; kop driehoekig, groen met twee gele strepen
Gelijkende soorten vlinder
Bij de pauwoogpijlstaart (Smerinthus ocellata) steekt de achtervleugel in rust meestal niet of hooguit een klein stukje onder de voorvleugel uit; bovendien heeft de pauwoogpijlstaart een opvallende oogvlek op de achtervleugel.
Gelijkende soorten rups
Pauwoogpijlstaart (Smerinthus ocellata), lindepijlstaart (Mimas tiliae) en glasvleugelpijlstaart (Hemaris fuciformis). N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België
Zeer algemeen in het hele land.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Van noordwest-Afrika via heel Europa tot de 65e breedtegraad, alleen niet in Zuid-Griekenland en in het zuiden van het Iberisch schiereiland. Naar het oosten tot de Zwarte Zee en verder naar Siberië en het verre Oosten.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
