Nachtvlinders rode lijst (voorlopig)

Samen met de Werkgroep Vlinderfaunistiek (WVF) van EIS-Nederland heeft De Vlinderstichting een voorlopige Rode Lijst samengesteld waarin de bedreigingsstatus van alle Nederlandse macronachtvlinders wordt weergegeven op basis van waarnemingen van 1982 tot en met 2011. Inmiddels is de hoeveelheid gegevens in de database Noctua, die door de WVF en De Vlinderstichting wordt beheerd, groot genoeg (ruim 3,5 miljoen waarnemingen) om dat op een betrouwbare manier te kunnen doen.

Download de PDF of de csv van de (voorlopige) Rode Lijst macronachtvlinders.

Recente kennis

Deze lijst is vergelijkbaar met een officiële Rode Lijst, zoals die door De Vlinderstichting ook is opgesteld voor dagvlinders en libellen. Voorwaarde voor het opstellen van een officiële Rode Lijst is echter een opdracht daartoe van het ministerie van Economische zaken. Bovendien wordt bij een officiële Rode Lijst de situatie van nu vergeleken met die van 1950, terwijl in de berekeningen die voor deze lijst zijn gemaakt een vergelijking is gemaakt met de situatie van dertig jaar geleden.

Ontegenzeggelijk was Nederland in de vijftiger jaren van de vorige eeuw veel minder geschonden dan in de tachtiger jaren, maar onze kennis van de situatie rond 1950 is te beperkt om daarover zinvolle uitspraken te doen.

Voorstudie

De voorlopige Rode Lijst staat gepubliceerd in het boek Nachtvlinders belicht (2013). In hoofdstuk 5 van dit boek is meer gedetailleerde informatie over de criteria en de berekeningen voor de Rode Lijst te vinden. De lijst kan worden beschouwd als een voorstudie om op termijn te komen tot een officiële Rode Lijst voor de macronachtvlinders in Nederland.

De voorlopige Rode Lijst laat een verontrustend beeld zien. Van de 841 soorten macronachtvlinders zijn 47% in meer of mindere mate bedreigden 8% uit ons land verdwenen:

• 63 soorten vallen in de categorie ‘ernstig bedreigd’;
• 102 soorten in de categorie ‘bedreigd’;
• 135 soorten in de categorie ‘kwetsbaar’;
• 96 soorten in de categorie ‘gevoelig’;
• 295 soorten in de categorie ‘thans niet bedreigd’.

Verdwenen

Ook zijn we de afgelopen eeuwen behoorlijkwat soorten kwijtgeraakt:

• 11 soorten zijn verdwenen in de 19e eeuw;
• 39 soorten zijn verdwenen in de 20e eeuw;
• 20 soorten zijn verdwenen in de 21e eeuw.

Soorten in de categorieën ‘trekvlinder’ (33 soorten), ‘incidenteel’ (39 soorten) en ‘nieuwkomer’ (8 soorten) zijn niet in de berekeningen voor de Rode Lijst meegenomen.

In Nederland zijn vrijwel geen nachtvlinders wettelijk beschermd. Alleen de spaanse vlag (Euplagia quadripunctaria), de teunisbloempijlstaart (Proserpinus proserpina) en de bosrandspinner (Eriogaster catax) zijn vanwege de vermelding op de internationaal geldende Habitatrichtlijn wettelijk beschermd. De spaanse vlag wordt zelfs aangemerkt als prioritaire soort, wat betekent dat voor deze soort extra beschermingsinspanningen vereist zijn. Verder staat het hulstblad (Phyllodesma ilicifolia) vermeld op de Rode Lijst van de IUCN (The World Conservation Union), maar deze notering heeft geen wettelijke bescherming tot gevolg. De enige consequentie van deze status is dat deze soort daarmee als doelsoort in het Nederlandse natuurbeleid is opgenomen.