kleine sint-jansvlinder Zygaena viciae

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Zeldzaam. De eerste Nederlandse waarneming werd gedaan in Zuid-Limburg in 1994. Sindsdien wordt deze soort jaarlijks op een gering aantal plaatsen in Zuid-Limburg gezien. Het lijkt er op dat het aantal waarnemingen de laatste jaren echter weer afneemt. RL: gevoelig.

Rode lijst

gevoelig

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Juni-juli in één generatie. De vlinders bezoeken bloemen en vooral de vrouwtjes zijn tamelijk honkvast. De mannetjes vliegen alleen bij warm en rustig weer.

Levenscyclus

Rups: eind juli-begin juni. De rups overwintert, soms meer dan één keer en verpopt zich in een papierachtige cocon, verborgen aan de onderzijde van bladeren of onder in de vegetatie aan grasstengels. De eieren worden voor eind juli in groepjes op de waardplant afgezet.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

New Forest Burnet

Duitse naam

Kleines Fünffleck-Widderchen

Synoniemen

Zygaena achillea ab. viciae

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Sint-jansvlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders'.
De vliegtijd begint rond 24 juni, de naamdag van Sint Jan. Dit is de kleinste van de sint-jansvlinders.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Zygaena: zugaina is hamerkophaai. Dat deze naam (later) werd gebruikt voor het genus Zygaena is toeval en heeft niet te maken met de vorm van de antennes. Fabricius hield van woordspelingen en raadseltjes hetgeen uiteraard het begrijpen van achtergronden van de naamgeving niet duidelijker maakt.
viciae: vicia is een geslacht van wikkesoorten, op het vaste land van Europa de waardplant van deze soort.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-16 mm. Een klein bloeddrupje met een sterk afgeronde voorvleugel en vijf duidelijk afgegrensde rode vlekken op een breed donker veld. Kenmerkend zijn de tamelijk doorschijnende vleugelsen de zwarte bestuiving langs de binnenrand en deachterrand van de achtervleugel.

Gelijkende soorten vlinder

De vijfvlek-sint-jansvlinder (Z. trifolii) is groter en forser en heeft puntigere en minder doorschijnende vleugels. De sint-jansvlinder (Z. filipendulae) heeft zes vlekken op de voorvleugel en heeft eveneens minder doorschijnende vleugels.

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen de drie Zygaena-soorten.

Gelijkende soorten vlinder

vijfvlek-sint-jansvlinder

sint-jansvlinder

Verpreiding

Zeldzaamheid

België

Zeldzaam maar wijdverbreid in Luik, Luxemburg en Namen. Vooral verbreid en lokaal algemeen in de kalkstreek.

Mondiaal

Geen Zygaena heeft zo'n groot verspreidingsgebied als Z. viciae. In Europa van Iberisch Galicië tot ver oostelijk van het Bajkalmeer (> 15000 km!). Een kolonie in Schotland is het laatste overblijfsel van het vroegere voorkomen op de Britse eilanden. Ook in Zuid-Scandinavië, in Midden-, Oost-, West- en Zuid-Europa is deze soort wijdverbreid. Ook op de Balkan tot aan de Peloponnesus, zelfs op enige eilanden in de Egeïsche Zee; ook in Klein-Azië, de Kaukasus en Iran. Noordoostelijk in Polen, Rusland, Kazachstan. Als enige Zygaena ook in Mongolië. Komt niet voor in de uitgebreide steppen tussen de Kaspische Zee en het Aralmeer.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.