groente-uil Lacanobia oleracea

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

uilen (NOCTUIDAE)

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komnt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst

niet bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half april-half oktober in twee, soms drie generaties. De vlinders komen zowel licht als op smeer en bezoeken bloemen.

Levenscyclus

Rups: juli-november. De rups foerageert vooral ´s nachts en wordt overdag soms gezien op paden en wegen, op zoek naar een geschikte plaats om zich te verpoppen. De soort overwintert als pop in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Bright-line Brown-eye

Duitse naam

Gemüseeule

Franse naam

la Potagère , la Noctuelle des potagers

Oud Nederlandse naam

kruizemuntuil, kruizemuntvlinder, tomatenmotje

Synoniemen

Mamestra oleracea, Polia oleracea, Diataraxia oleracea, Hadena oleracea

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Soms is deze soort schadelijk op groente in de moestuin. Lees verder wat Linnaeus hierover zegt onder 'toelichting wetenschappelijke naam'.
Ook in de tuinbouw heet deze soort al decennia-lang groente-uil.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Lacanobia: een foute schrijfwijze van lachanobia; lakhana is groenten en bioo is leven. Het oorspronkelijke genus was uitgebreider en omvatte ook een aantal groente-eters, zoals M. brassicae.
oleracea: oleraceus is betrekking hebbend op groenten. Linnaeus schrijft: 'het leeft op (kan ook vertaald worden met in) de wortels van groenten, die het ook eet'. Het is een polyfage soort en soms zelfs schadelijk. De rups leeft vooral op de wortels.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-19 mm. Opvallend zijn de wit geringde ringvlek, de grote oranjegele vlek in de donkere niervlek op de warmbruine, enigszins wit bestoven voorvleugel en de duidelijke W in de helderwitte golflijn. De witte omtrek van de ringvlek kan enigszins in sterkte variëren, evenals de witte bestuiving en de bruine grondkleur.

Kenmerken rups

Tot 45 mm; lichaam varieert in kleur van groen tot bruin, grijs of roze met fijne witte spikkeltjes; vlak onder de spiracula een brede lichtgele of witte lengteband; kop geelachtig bruin of groenachtig bruin met lichte tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De variabele w-uil (L. suasa) is meer matbruin en heeft een duidelijke tapvlek. De moeras-w-uil (L. splendens) is bonter getekend en meer roodbruin bestoven; de niervlek is wit en de W in de fijne, grijze golflijn is onopvallend. Zie ook de erwtenuil (Ceramica pisi).

Gelijkende soorten rups

Variabele w-uil (Lacanobia suasa), moeras-w-uil (Lacanobia splendens) en meldevlinder (Trachea atriplicis).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Gelijkende soorten vlinder

erwtenuil

moeras-w-uil

variabele w-uil

Gelijkende soorten rups

variabele w-uil

moeras-w-uil

meldevlinder

Verpreiding

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komnt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Zeer algemeen in het hele land.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Het grote areaal reikt van Noord-Afrika via het Iberisch schiereiland en heel Europa tot Japan. Naar het noorden tot Midden-Scandinavië en naar het zuiden tot Voor- en Midden-Azië. Voor nadere opgaven zie Menhofer (1942).

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.