granietuil Lycophotia porphyrea

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland en in de duinen; daarbuiten ook af en toe een waarneming. RL: kwetsbaar.

Rode lijst

kwetsbaar

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Eind mei-half augustus in één generatie. De vlinders komen goed op licht en bezoeken bloemen van struikhei; soms komen ze op smeer. De vlinders zijn ook overdag bij zonnig weer actief.

Levenscyclus

Rups: augustus-mei. De soort overwintert als bijna volgroeide rups en verpopt zich in een cocon in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

True Lover's Knot

Duitse naam

Kleine Heidekrauteule

Franse naam

l'Ondulée , la Noctulelle porphyre

Synoniemen

Agrotis porphyrea, Chersotis porphyrea, Rhyacia birivia, Lycophotia strigula, Agrotis strigula, Lycophotia varia

Meer

Toelichting Nederlandse naam

De kleur en de tekening van dit mooie kleine uiltje doet aan rotsstenen (graniet) denken.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Lycophotia: lukophos is schemering, naar het grijs met witte patroon op de vleugels.
porphyrea: porphureos is paars, naar de paarsbruine grondkleur van een aantal vormen.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-15 mm. Een vrij kleine uil, die goed is te herkennen aan de zwarte en witte tekening op de roodachtig bruine voorvleugel. Het grondpatroon is tamelijk constant, hoewel de details kunnen variëren; met name de verhouding tussen de lichte aders en de zwarte vegen en vlekjes is variabel. De zwarte vegen en vlekjes zijn doorgaans het meest opvallend in het zoomveld, maar ook vaak tussen de ringvlek en de niervlek. Sommige exemplaren hebben een roze- of paarsachtig bruine voorvleugel; heel zelden is de vleugel grijs.

Kenmerken rups

Tot 27 mm; lichaam bruin of roodachtig bruin, over de rug gewoonlijk drie rijen okerkleurig witte, rechthoekige vlekken, die door donkerbruine of zwarte maanvlekken worden begrensd; op de flanken een bleek okerkleurige of rozeachtig witte lengtestreep, die langs de bovenrand donkerbruin wordt afgezoomd; kop okerkleurig met donkerbruine vlekjes en streepjes.

Gelijkende soorten vlinder

De late heide-uil (Xestia agathina) heeft een lichte strook langs de voorrand van de voorvleugel en de kleine lichte ringvlek bevindt zich in een aangrenzend zwart wigvormig vlak. Zie ook roodbont heide-uiltje (Anarta myrtilli) en grijze heideuil (Violaphotia molothina).

Gelijkende soorten vlinder

grijze heideuil

late heide-uil

roodbont heide-uiltje

Verpreiding

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland en in de duinen; daarbuiten ook af en toe een waarneming. RL: kwetsbaar.

België

Vrij algemeen in Kempische heideterreinen; zeldzaam tot ontbrekend daarbuiten. Vrij algemeen in Wallonië ten zuiden van Samber en Maas.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Noord-, Midden- en Oost-Europa naar het zuiden tot Noord-Spanje, Noord-Italië, Macedonië, Bulgarije en Noord-Griekenland. Naar het oosten tot de Zwarte Zeekust van Oekraïne en minstens tot Moskou.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.