speerpuntspanner Rheumaptera hastata

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vrijwel alleen voor op de Veluwe en in Noord-Brabant. RL: gevoelig.

Rode lijst

gevoelig

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Eind april-begin augustus in één generatie. De vlinders zijn overdag actief, vooral bij zonnig of warm weer. De mannetjes kunnen worden waargenomen terwijl ze door middel van geur een vrouwtje proberen op te sporen; de vrouwtjes worden soms ei-afzettend waargenomen.

Levenscyclus

Rups: juni-augustus. De rups leeft tussen samengesponnen bladeren. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Argent and Sable

Duitse naam

Grosser Speerspanner

Franse naam

la Mélanippe hastée , la Hachée

Oud Nederlandse naam

klein dambordje, zwartopwitje

Synoniemen

Larentia hastata, Eulype hastata, Cidaria hastata, Melanippe hastata

Meer

Toelichting Nederlandse naam

De witte vlekken die doordringen in de buitenrand van voor- en achtervleugels vertonen veel gelijkenis met speerpunten.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Rheumaptera: rheuma is stroom, rivier en pteron is een vleugel. Weer een van Hübner's varianten op zijn beekjes-en-stroompjes-thema.
hastata: hasta is een speer. Linnaeus beschrijft de vleugels met zwarte en witte vlakken die 'hastato dentatis' zijn, speervormig getand. Tegenwoordig draaien wij het om en vinden dat de zwarte vlakken aan de vleugelrand gebroken worden door een wit patroon in de vorm van een speer.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-19 mm. Goed te herkennen aan de kenmerkende zwart-witte tekening op de voor- en achtervleugel die bestaat uit een afwisseling van zwarte en witte dwarsbanden. Karakteristiek zijn de witte ‘speerpunten’ die vanuit de brede buitenste witte dwarsband de vleugelzoom insteken. De grens tussen deze dwarsband en het zwarte zoomveld is onregelmatig geschulpt. Aan de binnenzijde van de vleugel ligt nog een duidelijk en relatief breed wit dwarsbandje; dit staat soms in verbinding met de brede buitenste witte dwarsband. De dwarsbanden bevatten doorgaans relatief weinig (op de achtervleugel vaak geen) kleine zwarte stipjes. Vooral de buitenste witte dwarsband maakt daardoor een des te bredere witte indruk. Zowel de grootte als de tekening, met name de verhouding tussen zwart en wit, zijn variabel.

Gelijkende soorten vlinder

Kleinere exemplaren van de speerpuntspanner kunnen gemakkelijk verward worden met de kleine speerpuntspanner (R. subhastata). Deze laatste onderscheidt zich vooral door de duidelijk scherp getande grens tussen de buitenste witte dwarsband en het zwarte zoomveld. In deze witte dwarsband, die een smallere indruk maakt, ligt bovendien doorgaans een regelmatiger en vollediger rij zwarte stipjes. De tekening als geheel lijkt verhoudingsgewijs meer zwart te bevatten.
Zie ook de bonte bandspanner (Epirrhoe tristata).

Gelijkende soorten rups

Gegolfde spanner (Hydria undulata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Gelijkende soorten vlinder

Gelijkende soorten rups

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Vooral open (gekapte) plekken in het bos en moerassen.

Planten

Berk en bosbes; mogelijk ook gagel.

Waardplant

Berk
Betula

Gagel
Myrica

Bosbes
Vaccinium

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

Alle soorten uit deze familie