zwartbandspanner Xanthorhoe fluctuata

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-16 mm. Een bandspanner met een grijsachtig witte of grijze grondkleur met op de voorvleugel langs de voorrand duidelijk twee zwarte of donkergrijze velden en nabij de vleugelpunt een vlek van dezelfde kleur. Het veld bij de vleugelwortel vormt één zwartachtig geheel met de kop en het borststuk. Dat onderscheidt deze soort van een aantal andere bandspanners. Het donkere veld in het midden van de vleugel vormt het begin van een middenband die richting de binnenrand lichter van kleur wordt, vrijwel gelijk aan de grondkleur. Af en toe komen exemplaren voor met een min of meer volledig donkere middenband; deze band is eenkleurig bruingrijs, met wat witte marmering van de grondkleur. De middenband kan ook in breedte variëren en is in incidentele gevallen gereduceerd tot een kleine vlek aan de voorrand. Het donkere borststuk contrasteert duidelijk met het wittige achterlijf.

Kenmerken rups

Tot 25 mm; zeer variabel in kleur, van grijs over bruin naar groen, lichter onder de spiracula, soms roze-achtig; over de rug een rij brede vlekjes, soms met een roze of licht oranje zweem; bleke kop met zwarte stipjes.

Gelijkende soorten vlinder

Exemplaren met een min of meer volledige middenband kunnen eventueel verward worden met de walstrobandspanner (Epirrhoe galiata), die echter een smallere en langwerpigere voorvleugel heeft met een heel licht naar binnen gebogen voorrand; bovendien is de middenband bij de walstrobandspanner tweekleurig: een blauwgrijze kern met bruingrijze zijden. De geoogde bandspanner (X. montanata) is groter en mist de donkere vlekken bij de vleugelpunt en de vleugelwortel.

Gelijkende soorten rups

Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).