bosbessnuituil Hypena crassalis
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Komt verspreid voor op de zandgronden in het binnenland; de meeste waarnemingen komen van de Veluwe. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half mei-eind augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen zowel op licht als op smeer. Overdag rusten ze op een boomstam of tussen bosbesstruiken en zijn ze gemakkelijk te verstoren.
Levenscyclus
Rups: juli-september. De soort overwintert doorgaans als pop in een cocon in de strooisellaag of in de grond; soms overwintert de rups in de cocon en vindt de daadwerkelijke verpopping pas in het voorjaar plaats.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Beautiful Snout
Duitse naam
Heidelbeer-Schnabeleule
Franse naam
l'Herminie des myrtilles , la Noctuelle épaissie
Synoniemen
Bomolocha crassalis, Hypena fontis, Bomolocha fontis, Hypena frontis
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De snuituilen hebben opvallend naar voren uitstekende palpen (de snuit) op de kop van de vlinder.
Bosbes is de enige waardplant van deze soort.
Toelichting wetenschappelijke naam
Hypena: hypene is een snor of een baard, naar de behaarde labiale palpen en mogelijk ook naar de haarborsteltjes die op de poten van een aantal soorten zitten. Hypena had aanvankelijk de status van een familie.
crassalis: crassus is dik, waarschijnlijk naar de dicht behaarde en dus dikke labiale palpen.
Auteursnaam en jaartal
(Fabricius, 1787)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-16 mm. Evenals de andere snuituilen heeft deze soort een opvallende 'snuit', gevormd door de lange palpen. De voorvleugel heeft een scherp gehoekte vleugelpunt. Het opvallendste kenmerk is de grote donkere vlek die bijna het gehele wortel- en middenveld beslaat met uitzondering van een lichtere strook langs de binnenrand. Bij het mannetje is de vlek chocoladebruin en zijn het zoomveld en de strook langs de binnenrand grotendeels grijsachtig lichtbruin gekleurd. Bij het vrouwtje is de vlek iets lichter bruin en is de rest van de voorvleugel grotendeels witachtig; de achterrand en de vleugelpunt zijn lichtbruin. In de vleugelpunt bevindt zich een zwartachtige korte dikke streep.
Gelijkende soorten rups
Bruine snuituil (Hypena proboscidalis) en hopsnuituil (Hypena rostralis).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Verpreiding
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Komt verspreid voor op de zandgronden in het binnenland; de meeste waarnemingen komen van de Veluwe. RL: niet bedreigd.
België
In Vlaanderen vrij zeldzaam en wijdverbreid in de Kempen. In Vlaams-Brabant zeldzaam op verspreide vindplaatsen; elders in Vlaanderen ontbrekend. In Wallonië vrij algemeen en wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Van de Pyreneeën via Midden-Italië en Bosnië tot de zuidrand van de Kaukasus. Zuidelijk van deze lijn schijnt deze soort niet voor te komen. De noordgrens verloopt van Ierland en Zuid-Noorwegen naar het oosten.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Planten
Bosbes.
