klokjesdwergspanner Eupithecia denotata

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort komt vanwege de relatie met ruig klokje voor in Zuid-Limburg en de Achterhoek; als rups plaatselijk algemeen. Ook uit Zeeland is deze soort gemeld en met de tegenwoordige aanplant van diverse gekweekte soorten klokjes in tuinen, zou deze dwergspanner ook op andere plaatsen kunnen worden waargenomen.

Rode lijst

verdwenen

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin mei-begin augustus in één generatie. De vlinders komen soms op licht; verder worden ze nauwelijks gezien.

Levenscyclus

Rups: augustus-oktober. De rups leeft op de bloemen en de vruchten van de waardplant. De soort overwintert als pop in de strooisellaag.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Campanula Pug

Duitse naam

Nesselglockenblumen-Blütenspanner

Franse naam

l'Eupithécie des campanules

Synoniemen

Tephroclystia denotata

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.
Ruig klokje is de belangrijkste waardplant van deze dwergspanner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.
Denotata: denotatus is verschillend; deze soort verschilt van nabije verwanten zonder dat daar duidelijke kenmerken aan ten grondslag liggen.

Auteursnaam en jaartal

(Hübner, 1813)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 11-13 mm. De tamelijk brede voorvleugel heeft een gebogen voorrand en een gelijkmatige bruinachtige grondkleur. Langs de voorrand van de voorvleugel liggen geen duidelijke vlekken, waardoor deze soort te onderscheiden is van enkele andere rood- of grijsachtig bruine Eupithecia-soorten. De middenstip is langwerpig, meestal vrij groot en opvallend. De rest van de vleugeltekening is zeer variabel, van geheel ongetekend tot getekend met een witte golflijn en zwarte aderlijntjes en vaak een lichte dwarsband tussen de golflijn en de middenstip. Het achterlijf heeft geen zwarte band.

Kenmerken rups

20-22 mm. Lijf lichtbruin met iets donkerder dorsale en sudorsale lijnen waartussen scheve bruine tekentjes op de rug; de kop is klein en voornamelijk donkerbruin.

Gelijkende soorten vlinder

De drievlekdwergspanner (E. trisignaria) is kleiner. De eppedwergspanner (E. selinata) is kleiner en heeft een minder langgerekte voorvleugel. Zie ook de egale dwergspanner (E. absinthiata) en de beverneldwergspanner (E. pimpinellata).

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Gelijkende soorten vlinder

eppedwergspanner

drievlekdwergspanner

beverneldwergspanner

egale dwergspanner

Gelijkende soorten rups

Verpreiding

Zeldzaamheid

België

Zeer zeldzaam. Tot voor kort als verdwenen beschouwd, maar recent waargenomen in Vlaams-Brabant en Luxemburg.

Er is onvoldoende data om de soort te beoordelen voor de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Spanje via West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden naar het oosten tot Centraal-Azië en China (noordelijk Tibet). In Scandinavië tot de 64e breedtegraad, in het zuiden tot het noordelijke Middellandse Zeegebied, de Balkan en Kazachstan.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.