zwartrandgrasuil Apamea epomidion

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Wordt sinds 2008 waargenomen op enkele locaties in Zuid-Limburg, in Zeeland en in 2015 ook in Overijssel. Was daarvoor lange tijd (sinds 1959) niet gezien.

Rode lijst

incidenteel

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Juni-juli in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer.

Levenscyclus

Rups: augustus-maart. De rups foerageert ´s nachts en verbergt zich overdag dicht bij de grond in een opgerold blad; jonge rupsen foerageren ook overdag. De soort overwintert als rups en verpopt zich in een cocon in de strooisellaag.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Clouded Brindle

Duitse naam

Ziegelrote Grasbüscheleule

Franse naam

la Noctuelle hépatique

Synoniemen

Apamea characterea, Apamea hepatica

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Alle grasuilen hebben een relatie met grassen.
Langs de achterrand van de voorvleugel liggen zwarte driehoekjes die samen met een paar zwarte vlekken een zwarte vleugelrand vormen.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Apamea: apamea is de naam van een stad in Klein-Azië waar Theodorus, een van de oude kerkvaders woonde; verder zonder enthomologische betekenis. Auteurs gebruikten wel vaker namen van steden in Klein-Azië en telkens met een kerkelijke achtergrond en zonder verdere enthomologische betekenis: Thyatira (Ochsenheimer) en nicaea (Prunner). Antiochus de Grote tekende in Apamea een vredesovereenkomst met de Romeinen (88 v.Ch) na de verloren slag bij Magnesia.
epomidion: epomidios is op de schouder, verwijzend naar de bleke vlek bij de basis langs de costa.

Auteursnaam en jaartal

(Haworth, 1809)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-20 mm. Het opvallendste kenmerk van deze variabele soort is de zwartachtige tekening in het middenveld: de ringvlek is gedeeltelijk omrand met een dikke zwarte lijn en staat via een dunne zwarte lijn in verbinding met de eveneens gedeeltelijk zwart omrande niervlek. In het wortelveld bevinden zich twee zwarte strepen, één vlak bij de binnenrand van de vleugel en één halverwege de voorrand en de binnenrand. De laatstgenoemde streep accentueert in rusthouding de punten van de donkerbruine schouders die enigszins uiteen lijken te lopen. De enigszins golvende lichte golflijn is in het midden getand en heeft aan de binnenzijde twee onduidelijke zwartachtige wigvormige vlekken. Door de ongelijkmatige donkere roodachtig bruine en zwartachtige tekening op de geelachtig bruine, soms roodachtig getinte ondergrond, vertoont de vlinder vaak een vlekkerig patroon. De uitgebreidheid van de donkere tekening is variabel; sommige exemplaren zijn vrij licht, andere maken een veel donkerdere indruk. Bij lichte vlinders vallen de uilvlekken nauwelijks op doordat deze dezelfde kleur hebben als de grondkleur van de vleugel; bij donkere exemplaren valt de niervlek wel goed op.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de variabele grasuil (A. crenata).

Gelijkende soorten vlinder

variabele grasuil

Verpreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Wordt sinds 2008 waargenomen op enkele locaties in Zuid-Limburg, in Zeeland en in 2015 ook in Overijssel. Was daarvoor lange tijd (sinds 1959) niet gezien.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Recent slechts gekend van één vindplaats in Limburg (Tessenderlo, 2009 en 2011). In Wallonië zeldzaam, met verspreide vindplaatsen in Luik, Luxemburg en Namen.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Europa via Noord-Azië tot Oost-Siberië. In Europa vooral in het centrum verbrokkeld, naar het noorden tot Schotland, Noord-Frankrijk, Oost-België, Noord-Duitsland, Denemarken, Zuid-Zweden en Litouwen. Naar het zuiden tot Zuid-Frankrijk, Sardinië, Zuid-Italië, Bulgarije, Zuid-Rusland (de Krim).

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.