springzaadbandspanner Xanthorhoe biriviata
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Een soort die verspreid over het land voorkomt in vochtige, bosachtige gebieden; plaatselijk soms algemeen. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Eind maart-begin september in twee generaties. De vlinders vliegen vanaf laat in de middag tot in de schemering en komen op licht.
Levenscyclus
Rups: juni-september. De soort overwintert als pop.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Balsam Carpet
Duitse naam
Springkraut-Blattspanner
Franse naam
la Larentie des impatientes
Synoniemen
Cidaria biriviata, Cidaria pomoeriaria, Xanthorhoe pomoeriaria, Larentia pomoeriaria
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
Waardplanten van deze bandspanner behoren alle tot de springzaadachtigen.
Toelichting wetenschappelijke naam
Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.
biriviata: bi is twee en rivus is een stroom, een beekje; wijzend op de twee kronkellijnen op de voorvleugels.
Auteursnaam en jaartal
(Borkhausen, 1794)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 12-14 mm. Te onderscheiden van verwante soorten door de vorm en de kleur van de middenband. De band is over het geheel genomen vrij regelmatig van vorm; de buitenrand heeft echter een markant puntig uitsteeksel. De kleur van de middenband is een combinatie van egaal zwart, bruin en donkergrijs. De voorjaarsgeneratie is tamelijk licht gekleurd met een lichtbruin tint. Over de voorvleugel loopt een duidelijke witte band aan de buitenzijde van de middenband en in het wortelveld zijn meerdere bruine bandjes te zien. De zomergeneratie is doorgaans donkerder gekleurd en mist de witte band.
Gelijkende soorten vlinder
De eerste generatie van de gewone bandspanner (Epirrhoe alternata) is grijzer van kleur, de band in het wortelveld is niet lichtbruin en over de achtervleugel lopen net zulke krachtige banden als over de voorvleugel. De scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en de bosbandspanner (Epirrhoe rivata)vertonen een zekere overeenkomst met de voorjaarsgeneratie, maar vliegen later in het jaar. De middenband van de vierbandspanner (X. ferrugata) heeft geen sterke kleurschakering en de randen van deze band zijn veel meer gegolfd. Zie ook de grote vierbandspanner (X. quadrifasiata).
Gelijkende soorten rups
Koolbandspanner (Xanthorhoe designata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Een soort die verspreid over het land voorkomt in vochtige, bosachtige gebieden; plaatselijk soms algemeen. RL: niet bedreigd.
België
In Vlaanderen zeldzaam, maar wijdverbreid. In Wallonië verspreide vindplaatsen ten zuiden van Samber en Maas.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Frankrijk, de Britse eilanden, Midden- en Oost-Europa tot Oost-Azië (ssp. angularia Leech 1897); in het noorden tot Midden-Scandinavië, in het zuiden: Spanje, Italië en de Balkanlanden tot Kazachstan.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Natte weilanden met bomen, vochtige graslanden, vochtige bossen en paden langs kanalen of rivieren.
Planten
Groot springzaad, klein springzaad en reuzenbalsemien.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
