Nieuwsbericht

Tijdens de hete en droge zomer van 2018 hadden de vlinders van de hei het moeilijk. Deze vlinders vliegen laat in het jaar, om te kunnen profiteren van de bloeiende heide waar ze veel nectar uit kunnen drinken. Die nectar is nodig om actief te kunnen zijn en zich voort te planten. Vorig jaar bloeide er echter maar heel weinig heide. Een deel was helemaal dood; een ander deel leefde nog wel, maar bloeide niet of nauwelijks.

"Voor vlinders dreunt de droogte van 2018 nog steeds door. Alles wijst er op dat 2019 een rampjaar gaat worden voor vlinders van de heide."

Brandstof

Dat betekende dat de vlinders wegtrokken van de hei en in tuinen werden gezien, waar ze zich te goed deden aan de nectar van vlinderstruiken bijvoorbeeld. Geen probleem zou je denken, want dan krijgen ze toch hun brandstof binnen. Dat is ook wel zo, maar de vlinders zijn dan wel weg uit hun leefgebied. En de rupsen zijn gespecialiseerd op bepaalde grassen die alleen op de heide voorkomen, en niet in tuinen en bermen van steden en dorpen. Dit betekende dus dat de heidevlinders zich maar weinig hebben voortgeplant. Voor de kleine heivlinder, een zeer zeldzame soort, organiseerde De Vlinderstichting op het Kootwijkerzand zelfs een reddingsactie. Daar werden nectarkroegen ingericht om de vlinders daar te houden. Maar in de rest van Nederland moesten de vlinders zichzelf zien te redden.

In de binnenlandse heidegebieden dreunt de droogte van vorig jaar ook op een andere manier na. Vooral het schapengras blijkt zwaar te lijden gehad te hebben. En dat is het belangrijkste voedsel voor de rupsen van de heivlinder, de kommavlinder en de kleine heivlinder. De rupsen die er nog wel waren, hadden dit voorjaar weinig of niets te eten.

Rampjaar

Alles wijst er dan ook nu al op dat 2019 een rampjaar gaat worden voor deze (en andere) vlinders van de heide. De media toonden de afgelopen beelden van paars bloeiende heide. En dat klopt ook: de heide die vorig jaar niet is doodgegaan (vaak meer dan 50 procent van de heide) bloeit nu volop. Nectarkroegen zijn dus echt niet meer nodig, maar het is wel te hopen dat het schapengras zich snel herstelt, zodat de nakomelingen van de weinige vlinders die nu vliegen, wel goede overlevingskansen hebben.

Genadeklap

De natuur en ook deze vlinders kunnen best tegen een stootje en kunnen extreme situaties normaal gesproken best aan. Probleem is dat, met name door de grote hoeveelheid stikstof en de verdroging, veel populaties al sterk zijn afgenomen. Vooral in kleine populaties kunnen dit soort extremen ertoe leiden dat vlinders verdwijnen: het is voor hen de genadeklap. In grotere populaties is er mogelijk wel kans op herstel. In de duinen is de situatie minder zorgelijk dan in het binnenland. Ook daar gaan heivlinder en kommavlinder al jarenlang achteruit, maar het extreme weer van vorig jaar heeft hier minder negatieve invloed gehad.

Het Landelijk Meetprogramma Vlinders wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en is onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring.