bosbeekjuffer Calopteryx virgo

Levenswijze

Levenscyclus

Eieren komen voor de winter uit. De larven overwinteren soms een, maar meestal twee keer. Uitsluipen gebeurt van begin mei tot in augustus; voornamelijk eind mei en juni.

Mede door hun leefomgeving zijn de huidjes moeilijk te vinden.

Leefomgeving van de larve

In holle oevers tussen de uitgespoelde wortels van bomen en struiken die op de beekoever staan. Verder zijn larven aangetroffen tussen waterplanten en in het water hangende kruiden.

Biotoop

De bosbeekjuffer komt voor langs beschaduwde, koude en zuurstofrijke beken. De soort is kritisch ten aanzien van de waterkwaliteit en de morfologie van de beek. Belangrijke factoren zijn de diversiteit van de omgeving van de beek en natuurlijke fysische processen als erosie en sedimentatie. Het omringende landschap is vaak gevarieerd, met bosjes, hooilanden, struwelen, houtwallen en ruigten. In dergelijke ‘ouderwetse’ landschappen met een weinig intensief landgebruik is de waterkwaliteit vaak goed. De soort geldt als een indicator voor schone, gave beken in een betrekkelijk onaangetast landschap (Wasscher 1989).
Beken waar deze soort voorkomt zijn breder dan 40 cm en grotendeels (maar niet geheel) vrij van waterplanten. Anders dan de weidebeekjuffer, die vooral in de midden- en benedenlopen van beken voorkomt, bewoont de bosbeekjuffer meer de beboste bovenlopen (Breuer 1987, Proess & Baden 1997, Rehfeldt 1986). Belangrijk is een natuurlijke slingering van de beek, waardoor een grote verscheidenheid aan microhabitats ontstaat, die in gekanaliseerde beken ontbreekt. Op landschapsniveau zijn dan ook van belang een goed ontwikkelde oevervegetatie en een flinke mate van meandering (Groenendijk et al., 2001). Niet de hele beek dient beschaduwd te zijn – op zonnige plaatsen groeien meer waterplanten, die belangrijk zijn voor het afzetten van de eieren. De imago’s hebben zonnige plekjes nodig om op te warmen. Oeverplanten en een zonnebad in de ochtend lijken van groot belang voor het onderhouden van territoria (Kull 1992, Zahner 1960).
De belangrijkste factoren voor de bosbeekjuffer op het gebied van waterkwaliteit zijn een lage geleidbaarheid, een lage watertemperatuur en een hoge zuustofverzadiging (Groenendijk et al., 2001). De bosbeekjuffer heeft dan ook meer zuurstof in het water nodig dan de weidebeekjuffer. Daarom is de soort vooral langs gedeeltelijk beschaduwde, koude beken te vinden, met een watertemperatuur van ten hoogste 18˚C. Soms komt de bosbeekjuffer voor in kleine, onbeschaduwde beekjes, die diep zijn ingesneden zodat de steile oevers voor voldoende schaduw zorgen. Verder zijn een hoge beschaduwing (meer dan 60%) en een matige doorstroom (100-400 liter per seconde) van belang (Groenendijk et al., 2001). Bemesting van de omgeving wordt slecht verdragen omdat de zuurstofconcentratie van het water door biologische afbraak snel afneemt. De soort komt dan ook alleen in voedselarme beken voor (Rehfeldt 1986, Schorr 1990, Zahner 1959). Als gevolg van een mestlozing in 1995 bleef langs de Slinge bij Winterswijk nog maar eentiende van de populatie over (pers. med. J. Rademaker).

Overgenomen (met toestemming) uit:

• Atlas De Nederlandse Libellen en NCB Naturalis, soortenregister. 
• Brachytron jrg: 11 (2) een actualisatie van de verspreiding van de Nederlandse libellen