roodkopwinteruil Conistra erythrocephala

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid voor op de zandgronden in het binnenland, vooral op de Veluwe, in Noord-Brabant en in Limburg; de soort lijkt vooruit te gaan en wordt ook elders af en toe waargenomen. RL: niet bedreigd.

Rode lijst

niet bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half september-begin november en na de overwintering van begin maart-half mei. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen van onder andere klimop.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De rups maakt eind juni een cocon onder de grond, waarin in augustus de verpopping plaatsvindt. De soort overwintert als vlinder; de paring vindt plaats in het voorjaar.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Red-headed Chestnut

Duitse naam

Rotkopf-Wintereule

Franse naam

l'Hycnthe , la Noctuelle érythrocéphale

Synoniemen

Orrhodia erythrocephala, Cerastis erythrocephala

Meer

Toelichting Nederlandse naam

De winteruilen overwinteren als vlinder.
Voor roodkop zie bij 'toelichting wetenschappelijke naam'. Ook in de Engelse en Duitse naam wordt op de (rode) kleur van de kop gewezen.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Conistra: konistra is een plaats met veel stof, een arena. Dit wijst op de spikkels op de vleugels, vooral bij C. rubiginea.
erythrocephala: eruthros is rood en kephale is de kop; de kop van deze soort is echter meer bruin dan rood.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16 mm. Van deze soort komen twee kleurvormen voor. Bij de ene is de grondkleur van de voorvleugel over het algemeen gelijkmatig dof (licht)bruin of grijs; bij de andere is de grondkleur roodachtig bruin of purperachtig grijs en is de voorrand doorgaans opvallend lichtgrijs of bleekbruin bestoven. De voorvleugel heeft een afgeronde stompe punt. Opvallend zijn de zwarte vlekjes in de binnenste lob van de niervlek. Aan de binnenzijde van de golflijn ligt langs de voorrand gewoonlijk een kleine donkere wigvormige vlek. De bovenzijde van de kop is gewoonlijk lichter, meer roodachtig gekleurd dan het borststuk.

Gelijkende soorten vlinder

De bosbesuil (C. vaccinii) is kleiner, heeft in de niervlek slechts één grotere donkere vlek en de kop en de bovenzijde van het borststuk hebben dezelfde kleur.

Gelijkende soorten rups

Zwartvlekwinteruil (Conistra rubiginosa) en bosbesuil (Conistra vacinnii).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Gelijkende soorten vlinder

bosbesuil

Gelijkende soorten rups

bosbesuil

zwartvlekwinteruil

Verpreiding

Zeldzaamheid

België

Vrij zeldzaam, maar toegenomen. Wijdverbreid en lokaal vrij algemeen ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel. Zeldzaam in Oost-Vlaanderen en ontbrekend in West-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid in alle provincies.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Noordwest-Afrika (Marokko, Algerije) via Zuid- en Midden-Europa tot Zuid-Rusland, Turkije en de Kaukasus. Naar het noorden tot Zuid-Engeland (1847-1880 standvlinder daarna slechts enkelingen), Denemarken (enkelingen in Zuid-Noorwegen, Zuid-Zweden en Zuid-Finland) en de Baltische staten.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Bossen en struwelen.

bossen

struwelen

Planten

Jonge rupsen eten van de knoppen van diverse loofbomen, waaronder eik, iep, berk en haagbeuk; oudere rupsen eten ook van kruidachtige planten, waaronder paardenbloem, weegbree, walstro en viooltje.