Gelijkende soorten en dubbelsoorten
Vlinders die veel op elkaar lijken
Vergissingen
Gelijkende soorten zijn verschillende soorten die sterk op elkaar lijken, zodanig dat vergissingen heel vaak voorkomen. Dubbelsoorten zijn weliswaar ook gelijkend, maar nu zijn de soorten tevens nauw aan elkaar verwant. Dubbelsoorten zijn daardoor vaak moeilijker uit elkaar te houden dan minder verwante gelijkende soorten, omdat er bij dubbelsoorten minder kenmerken verschillend zullen zijn.
Ervaring
Een moeilijkheid is de graad van gelijkenis, want niet voor iedereen zijn bepaalde soorten moeilijk te onderscheiden. Veel hangt af van de mate van ervaring met determineren en soortenkennis. Hoe meer men met vlinders omgaat en hoe meer soorten men gezien heeft, hoe gemakkelijker de determinaties zullen verlopen.
Altijd controleren
Toch blijft er altijd een aantal soorten over dat consequent voor vergissingen of determinatieproblemen zorgt. Hierna volgt een lijst met de groepen van soorten waarvan wij hebben ervaren dat ze regelmatig voor determinatieproblemen zorgen. Heeft u een vlinder als één van de onderstaande soorten gedetermineerd, dan is het goed om ook de gelijkende soorten en/of de dubbelsoorten te controleren.
Adscita/Rhagades
- metaalvlinder (Adscita statices)
- bruine metaalvlinder (Rhagades pruni)
Archiearis/Boudinotiana
- oranje berkenspanner (Archiearis parthenias)
- oranje espenspanner (Boudinotiana notha)
Autographa
- donkere jota-uil (Autographa pulchrina)
- jota-uil (Autographa jota)
Chamaesphecia
- schijn-wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia empiformis)
- wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia tenthrediniformis)
Cyclophora
- geelbruine oogspanner (Cyclophora ruficiliaria)
- bruine oogspanner (Cyclophora quercimontaria)
- gestippelde oogspanner (Cyclophora punctaria)
- eikenoogspanner (Cyclophora porata)
Drepana
- bruine eenstaart (Drepana curvatula)
- berkeneenstaart (Drepana falcataria)
Eupithecia
- vingerhoedskruiddwergspanner (Eupithecia pulchellata)
- vlasbekdwergspanner (Eupithecia linariata)
Hemithea/Thalera
- kleine zomervlinder (Hemithea aestivaria)
- geblokte zomervlinder (Thalera fimbrialis)
Idaea/Asthena
- wit spannertje (Asthena albulata)
- randstipspanner (Idaea sylvestraria)
- satijnstipspanner (Idaea subsericeata)
Idaea biselata/seriata
- schildstipspanner (Idaea biselata)
- paardenbloemspanner (Idaea seriata)
Idaea fuscovenosa/humiliata
- dwergstipspanner (Idaea fuscovenosa)
- streepstipspanner (Idaea humiliata)
Idaea straminata/aversata
- egale stipspanner (Idaea straminata)
- grijze stipspanner (Idaea aversata)
Jodis
- melkwitte zomervlinder (Jodis lactearia)
- spaansgroene zomervlinder (Jodis putata)
Mesapamea
- halmrupsvlinder (Mesapamea secalis)
- weidehalmuiltje (Mesapamea secalella)
Mesapamea/Apamea
- weidehalmuiltje (Mesapamea secalella)
- tweekleurige grasuil (Apamea illyria)
- halmrupsvlinder (Mesapamea secalis)
- rietgrasuil (Apamea unanimis)
Noctua janthe/janthina
- open-breedbandhuismoeder (Noctua janthe)
- kleine breedbandhuismoeder (Noctua janthina)
Nolinae (visstaartjes)
- vroeg visstaartje (Nola confusalis)
- licht visstaartje (Nola aerugula)
- bremvisstaartje (Nola holsatica)
- groot visstaartje (Meganola albula)
- klein visstaartje (Nola cucullatella)
- donker visstaartje (Meganola strigula)
- zwartlijnvisstaartje (Meganola togatulalis)
Oligia
- gelobd halmuiltje (Oligia strigilis)
- donker halmuiltje (Oligia latruncula)
- bont halmuiltje (Oligia versicolor)
Oligia, Mesoligia en Litoligia
- zandhalmuiltje (Mesoligia furuncula)
- duinhalmuiltje (Litoligia literosa)
- oranjegeel halmuiltje (Oligia fasciuncula)
Phyllodesma
- espenblad (Phyllodesma tremulifolia)
- hulstblad (Phyllodesma ilicifolia)
Plusia
- moerasgoudvenstertje (Plusia putnami)
- goudvenstertje (Plusia festucae)
Scopula/Idaea
- prachtstipspanner (Scopula marginepunctata)
- satijnstipspanner (Idaea subsericeata)
- randstipspanner (Idaea sylvestraria)
- schildstipspanner (Idaea biselata)
- roomkleurige stipspanner (Scopula floslactata)
- bosspanner (Scopula immutata)
- crème stipspanner (Scopula ternata)
- zoomstipspanner (Scopula umbelaria)
- zwartstipspanner (Scopula nigropunctata)
- witroze stipspanner (Scopula emutaria)
Scopula/Timandra
- ligusterstipspanner (Scopula imitaria)
- lieveling (Timandra comae)
Sesia
- hoornaarvlinder (Sesia apiformis)
- gekraagde wespvlinder (Sesia bembeciformis)
Synanthedon/Bembecia (geel)
- klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis)
- bessenglasvlinder (Synanthedon tipuliformis)
- eikenwespvlinder (Synanthedon vespiformis)
- elzenwespvlinder (Synanthedon spheciformis)
Synanthedon (rood)
- wilgenwespvlinder (Synanthedon formicaeformis)
- berkenglasvlinder (Synanthedon culiciformis)
- appelglasvlinder (Synanthedon myopaeformis)
Tethea/Cymatophorina
- orvlinder (Tethea or)
- eiken-orvlinder (Cymatophorina diluta)
- peppel-orvlinder (Tethea ocularis)
Thera grijs 1
- sparspanner (Thera variata)
- naaldboomspanner (Thera obeliscata)
- schijn-sparspanner (Thera britannica)
Thera grijs 2
- schijn-sparspanner (Thera britannica)
- naaldboomspanner (Thera obeliscata)
- jeneverbesspanner (Thera juniperata)
- sparspanner (Thera variata)
Thera roodbruin
- naaldboomspanner (Thera obeliscata)
- hoekbanddennenspanner (Pennithera firmata)
Watsonalla
- gele eenstaart (Watsonalla binaria)
- beukeneenstaart (Watsonalla cultraria)
Zygaena
- sint-jansvlinder (Zygaena filipendulae)
- vijfvlek-sint-jansvlinder (Zygaena trifolii)
- kleine sint-jansvlinder (Zygaena viciae)