absintmonnik Cucullia absinthii
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt vooral voor ten zuiden van de lijn Alkmaar-Nijmegen; daarbuiten schaars of ontbrekend. Op sommige vliegplaatsen kan de soort vrij talrijk voorkomen. RL: bedreigd.
Rode lijst
bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Begin juni-eind augustus in één generatie. De vlinders zijn actief vanaf de schemering en komen matig op licht; ze bezoeken bloemen van onder andere spoorbloem.
Levenscyclus
Rups: juli-september. De rups foerageert op de bloemen en de zaden van de waardplant en rust overdag onbeschut op de bloemen. De soort overwintert als pop in een stevige cocon van spinsel en aarde in de strooisellaag of in de grond (soms meerdere jaren). Het afzetten van de eieren vindt plaats op solitair groeiende waardplanten.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Wormwood
Duitse naam
Beifuss-Mönch
Franse naam
la Pointillée , la Cucullie de absinthe
Oud Nederlandse naam
bijvoetmonnik, vierlingspunt
Synoniemen
Cucullia absynthii
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De monniken zijn gekleed in een eenvoudig stemmig grijs habijt en het hoofd (de kop) is bedekt met een monnikskap.
De waardplant van de absintmonnik is bijvoet maar toch ook absintalsem.
Toelichting wetenschappelijke naam
Cucullia: cucullus is een hoed, een monnikskap. Naar de opvallende monnikskapachtige haartooi op de torax. absinthii: Artemisia absinthium is absint-alsem, de waardplant van deze soort.
Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1761)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 16-19 mm. Net als de andere Cucullia-soorten is deze uil te herkennen aan de karakteristieke rusthouding met de dicht tegen het lichaam gedrukte vleugels en de behaarde halskraag, die de indruk wekt dat de vlinder een kap op heeft. Over de grijze, soms licht bruinachtig getinte voorvleugel lopen enkele zwartachtige dwarsbanden. In de niervlek en de grote lichte ringvlek bevinden zich opvallende dubbele zwarte vlekken, waardoor het soms lijkt alsof er 88 op de vleugel staat geschreven. Langs de achterrand van de voorvleugel bevindt zich een rij, eveneens duidelijk zichtbare, zwarte vlekken.
Kenmerken rups
Tot 40 mm; lichaam grijsachtig wit met variabele grijsachtig groene dwarsbanden, waartussen bruine vlekkjes staan; kop witachtig met lichtbruine tekening.
Gelijkende soorten vlinder
De bijvoetmonnik (C. artemisiae) is even groot en heeft dezelfde grondkeur, maar mist de krachtige zwartachtige tekening.
Verpreiding
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Komt vooral voor ten zuiden van de lijn Alkmaar-Nijmegen; daarbuiten schaars of ontbrekend. Op sommige vliegplaatsen kan de soort vrij talrijk voorkomen. RL: bedreigd.
België
Zeldzaam. Wijdverbreid in het hele land, maar grotendeels afwezig in de Kempen en in Luxemburg; vooral gevonden als rups, mogelijk algemener dan tot nu toe werd aangenomen. In Vlaanderen (vooral in het Westen) talrijker dan in Wallonië.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Verbreid in het grootste deel van Europa, naar het zuiden tot Centraal-Spanje, Midden-Italië, Joegoslavië, Bulgarije en Roemenië; naar het noorden Groot-Britannië (waar absinthii zich tussen 1945 en 1965 uitbreidde van de zuidkust tot voorbij Midden-Engeland) en Zuid-Scandinavië. Naar het oosten Klein-Azië, Iran (Elburs) tot Centraal-Azië (Midden-China, Boerjatenrepubliek).
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Plaatsen met zonnige kale stukjes grond, zoals spoordijken, steengroeven en verwaarloosde terreinen in industriegebieden of havens.
Planten
Vooral bijvoet, maar ook absintalsem.
Actualiteiten
Ontdek meerTijdschriften
- Nachtvlinders in de duisternis - de rol van licht Jippe van der Meulen, Dick Groenendijk & Ties Huigens februari 2017
Word donateur
Steun De Vlinderstichting
