eekhoorn Stauropus fagi
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt vooral voor in bosachtige gebieden op de zandgronden en lokaal in de duinen. RL: kwetsbaar.
Rode lijst
kwetsbaar
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Begin mei-half augustus in één generatie. De mannetjes komen geregeld op licht, de vrouwtjes zelden.
Levenscyclus
Rups: juni-september. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag of in de grond.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Lobster Moth
Duitse naam
Buchen-Zahnspinner
Franse naam
le Staurope du hêtre , l'Écureuil
Oud Nederlandse naam
beukennachtvlinder, eekhoornvlinder, eikhoren
Synoniemen
Harpyia fagi, Harpyia hoplitis, Harpyia hybocampa
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Eekhoorn is een al lang bestaande naam en wordt al gebruikt door Ter Haar in 'Onze vlinders'.
De een vindt dat de rups op een spin lijkt en de ander ziet er een eekhoorn is. Het bizarre uiterlijk van de rups geeft vele mogelijkheden.
Toelichting wetenschappelijke naam
Stauropus: stauros is een kruis en pous is de voet. Dit slaat er mogelijk op dat de anale segmenten van de rups als ze in rust omhoog komen, de verlengde anale naschuivers dus en die van segment 6 samen een kruis vormen. De uitleg van Pickard en Mcloed is dat de naam verwijst naar het uiterlijk van de voorpoten. Emmet vindt deze uitleg minder waarschijnlijk.
fagi: Fagus sylvatica is de beuk; de waardplant van deze soort.
Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 24-33 mm. Een goed herkenbare soort. De voor- en achtervleugel hebben een grijsbruine grondkleur met, vooral bij de vleugelwortel, een grijze en geelachtige bestuiving. Langs de binnenrand van de voorvleugel ligt een roodbruine veeg. De getande buitenste dwarslijn is witachtig geel en de golflijn langs de zoom bestaat uit een rij zwarte, aan de binnenzijde met wit begrensde stippen. In rust steekt de achtervleugel onder de voorrand van de voorvleugel uit en daardoor lijkt de vlinder op een hoopje dode bladeren. Het mannetje heeft geveerde bruine antennen.
Kenmerken rups
Tot 60 mm; lichaam vrij slank, versmald naar de kop; de achterste segmenten enigszins afgeplat, met op de flanken van het laatste segment een paar korte knotsvormige steeltjes (staartspitsen), die samen met de sterk verlengde poten van de thorax de rups min of meer het uiterlijk van een kruisspin geven; de segmenten vier tot acht dragen op de rugzijde dubbel gepunte bulten; kleur roodachtig bruin met een donkerbruine lengtestreep boven de spiraculae; kop groot en roodachtig bruin met zwarte tekening.
Gelijkende soorten vlinder
De eikentandvlinder (Peridea anceps) heeft een groenachtige of geelbruine tint. De grauwe borstel (Gynaephora fascelina) en de meriansborstel (Calliteara pudibunda) zijn grijs en missen de roodbruine gloed langs de binnenrand van de voorvleugel; in rusthouding steken bij deze twee soorten de sterk behaarde voorpoten ver voor het lichaam uit en ligt de achtervleugel helemaal onder de voorvleugel verborgen.
Verpreiding
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt vooral voor in bosachtige gebieden op de zandgronden en lokaal in de duinen. RL: kwetsbaar.
België
Vrij zeldzaam. Wijdverbreid in de oostelijke helft van Vlaanderen, zeldzaam in Oost- en West-Vlaanderen. In Wallonië vrij algemeen en wijdverbreid.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Van het noorden van het Iberisch schiereiland via heel Europa, inclusief het zuiden van de Britse eilanden, tot Rusland (Wolgagebied) en Oost-Azië (China en Japan). In het zuiden het noordelijke Middellandse Zeegebied, inclusief Sicilië tot de Kaspische Zee. Naar het noorden tot Zuid-Scandinavië.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Vooral bossen.
Planten
Diverse loofbomen, waaronder beuk, hazelaar, eik, berk alsmede tamme kastanje.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
