variabele silene-uil Hadena perplexa

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

uilen (NOCTUIDAE)

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die verspreid over het land slechts af en toe wordt waargenomen. RL: ernstig bedreigd.

Rode lijst

ernstig bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin mei-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen zoals die van spoorbloem, valse salie en silene. Overdag rusten ze vaak tegen verticale oppervlakken.

Levenscyclus

Rups: juni-september. De jonge rups leeft in de zaaddozen van de waardplant; grotere rupsen foerageren alleen ´s nachts en verlaten overdag de waardplant om zich dicht bij de grond te verbergen. De soort overwintert als pop in een cocon in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Tawny Shears

Duitse naam

Leimkraut-Nelkeneule

Franse naam

la Noctuelle carpophage

Synoniemen

Anepia perplexa, Hadena carpophaga, Dianthoecia carpophaga, Hadena lepida

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Meerdere silene-soorten zijn waardplant voor deze soort.
Variabel is deze soort zeker; de nachtvlindergids toont zes varianten en Skinner zelfs tien.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Hadena: hades is de onderwereld. Schrank vertaald 'Trübeule' met 'moping owl' (kniezende uil). Deze naam had aanvankelijk de status van een familienaam.
perplexa: perplexus is verwarrend. Wijzend op de ingewikkeldheid van het patroon op de voorvleugels; dat is waarschijnlijker dan de verwarring door de vele locale vormen, want die werden aanvankelijk als aparte soorten opgevat.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. Een zeer variabele uil met een vaak bont geschakeerde tekening op de relatief brede voorvleugel; de rechte voorrand en de afgeronde achterrand van de vleugel vormen samen een vrij scherpe hoek. Vaste kenmerken zijn de pijlvlekken aan de binnenzijde van de golflijn en de donker omlijnde tapvlek in het middenveld. De grondkleur varieert van witachtig via strokleurig of geelachtig bruin tot matbruin. Lichte exemplaren zijn vaak tamelijk gelijkmatig gekleurd en meestal zwakker getekend dan donkere exemplaren. De meeste vlinders hebben echter een duidelijke tekening, waarin de normaal gevormde ringvlek en niervlek goed zichtbaar zijn. De achtervleugel is zandkleurig, bruinachtig of grijsachtig van kleur met een zwakke donkere zoom.

Gelijkende soorten vlinder

De duinworteluil (Agrotis ripae) heeft een langere en smallere voorvleugel, de uilvlekken zijn minder uitgesproken en de zijdeachtig witte achtervleugel heeft soms wel een donkere adering maar nooit een donkere zoom. De gewone silene-uil (H. bicruris) is gemiddeld groter, heeft een minder spitse voorvleugel en de niervlek en de ringvlek vormen samen bijna een V. Zie ook de oorsilene-uil (H. irregularis).

Gelijkende soorten vlinder

duinworteluil

oorsilene-uil

gewone silene-uil

Verpreiding

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die verspreid over het land slechts af en toe wordt waargenomen. RL: ernstig bedreigd.

België

Zeer zeldzaam. Recent enkel waargenomen in Luik. Vroeger ook bekend uit Antwerpen, Brabant, Namen en Luxemburg.

De soort staat als Regionaal Uitgestorven op de Rode Lijst Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Noord-Afrika (Marokko, Algerije), het Iberisch schiereiland en alle landen van Europa tot Siberië. In het westen tot Ierland en Engeland, in het noorden tot Zuid-Scandinavië. In het zuiden het Middellandse Zeegebied, Klein-Azië en Voor-Azië van Jordanië, Iran, Afghanistan (ssp. paghmana Brandt, 1947) tot Kasmier (ssp. plantei Hacket, 1992).

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.