duinworteluil Agrotis ripae
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen; wordt heel af en toe waargenomen in het binnenland. RL: kwetsbaar.
Rode lijst
kwetsbaar
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half mei-begin augustus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en bezoeken bloemen van onder andere kruiskruid; ze komen op licht en op smeer.
Levenscyclus
Rups: september-maart. De rups foerageert ´s nachts en verbergt zich overdag in het zand. De soort overwintert als volgroeide rups diep in de grond in een cocon, waarin vervolgens in april de verpopping plaatsvindt.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Sand Dart
Duitse naam
Saateule
Franse naam
la Noctulelle du littoral
Synoniemen
Scotia ripae
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De Agrotis- en Euxoa-soorten werden samengevoegd onder de groepsnaam worteluil. De rupsen hebben een relatie met plantenwortels.
Deze duinworteluil is via zijn waardplanten gebonden aan stranden en rivierduinen.
Toelichting wetenschappelijke naam
Agrotis: agrotes is van het veld, iemand van het platte land. Grasland is meer het habitat dan bossen. Deze naam werd als eerste door Hübner voorgesteld (1806).
ripae: ripa, ripae is de oever van een rivier of zoals hier de zeekust, naar de habitat van deze vlinder.
Auteursnaam en jaartal
Hübner, 1823
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-18 mm. De grondkleur van de voorvleugel is meestal zandkleurig; soms crèmekleurig of grijsachtig. De vleugeltekening is bescheiden en bestaat uit fijne lijnen, uilvlekken en pijlvlekken.
Kenmerken rups
Tot 40 mm; lichaam bleek okerkleurig bruin of matgroen met grijsachtige lengtestrepen en vlekjes en opvallende zwarte spiracula; kop en nekschild lichtbruin.
Gelijkende soorten vlinder
Zie de variabele worteluil (Euxoa cursoria), de bonte worteluil (A. vestigialis) en de variabele silene-uil (Hadena perplexa).
Gelijkende soorten rups
Zwartvlakworteluil (Euxoa obelisca), graanworteluil (Euxoa tritici), rookkleurige worteluil (Euxoa nigricans), variabele worteluil (Euxoa cursoria), witvlekworteluil (Euxoa lidia), grijze worteluil (Agrotis cinerea), bonte worteluil (Agrotis vestigialis), puta-uil (Agrotis puta), gewone velduil (Agrotis segetum), grote worteluil (Agrotis ipsilon), geoogde worteluil (Agrotis clavis) en gewone worteluil (Agrotis exclamationis).
Let op: de rupsen van de Euxoa- en de Agrotis-soorten zijn erg moeilijk uit elkaar te houden.
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Vrij zeldzaam. Komt lokaal voor in de duinen; wordt heel af en toe waargenomen in het binnenland. RL: kwetsbaar.
België
Vrij zeldzaam; lokaal talrijk in de duinen. Ontbreekt in de rest van het land.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Bijna in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Komt voor in de kuststrook van Noordwest-Afrika, Portugal, Spanje, Frankrijk, heel West-Europa, langs de zuidkust van de Oostzee tot aan Finland, Zuid-Zweden en Zuid-Noorwegen. Binnen dit gebied ook landinwaarts langs (grotere) rivieren en in waterrijke gebieden.
Ontbreekt in Noord-Schotland, Noord-Ierland en langs de Europese Middellandse Zee-kust.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Vooral (rivier)duinen en stranden.
Planten
Allerlei zoutminnende planten, waaronder zeeraket, gewone zoutmelde en stekend loogkruid; ook andere soorten melde en gewoon varkensgras.
Actualiteiten
Ontdek meerTijdschriften
- Nachtvlinderen op Walcheren Arjen van Gilst & Corine Osté augustus 2023
Word donateur
Steun De Vlinderstichting
