Nieuwsbericht

Zaadcoating met fipronil werd tot voor kort veel toegepast tegen aantasting van koolgewassen door koolvlieg. Uit een recent artikel in de Proceedings of the Royal Society B blijkt dat ook een niet-doelsoort als het groot koolwitje daar onder te lijden heeft, maar het effect pas met grote vertraging tot uiting komt. Onderzoekers van Wageningen UR voerden twee experimenten uit om dit op te helderen.

In het eerste experiment werden rupsen op koolplanten gezet, waarvan de zaden wel of niet van een fipronil-coating waren voorzien. De rupsen groeiden in beide gevallen goed en ook de verpopping verliep probleemloos. Daarna pas bleken de verschillen. De vlinders uit de fipronilbehandeling legden minder dan de helft van het aantal eitjes dan de vlinders uit de controlegroep. Toch was er nauwelijks een meetbare concentratie fipronil in de bladeren van de planten vast te stellen. Wel werden de eveneens giftige afbraakproducten van fipronil gevonden.

In een tweede experiment werd met verschillende doseringen van fipronil op bladponsjes een dosis-effect relatie onderzocht. Ook daarin werden tot aan het vlinderstadium geen effecten gevonden. Maar de vlinders leefden korter bij een hogere fipronil-dosis en legden steeds minder eitjes; bij de hoogste concentratie zelfs geen enkele meer.

Het onderzoek bevestigt het risico van onbedoelde neveneffecten van moderne bestrijdingsmiddelen, zelfs bij nauwelijks meetbare concentraties. De negatieve effecten op de koolwitjes werden niet tijdens de blootstelling van de rupsen op de koolplant gevonden, maar pas tijdens de voortplanting van de vlinder. Met de gebruikelijke risicobeoordeling op basis van directe sterfte blijven zulke uitgestelde effecten buiten beschouwing. Daarom is een herziening van de testprocedure nodig.

Fipronil is als gewasbeschermingsmiddel in de Europese Unie niet meer toegelaten. Maar in vlooienbanden voor huisdieren is het nog steeds toegelaten. Omdat fipronil in bodem en water langzaam afbreekt vormt het dus nog steeds een risico voor de biodiversiteit.

 Meer informatie bij prof. dr. Michiel Wallis de Vries, Wageningen University & Research, Plantenecologie en Natuurbeheer / De Vlinderstichting, Wageningen.