noordse winterjuffer Sympecma paedisca

Levenswijze

Levenscyclus

Samen met bruine winterjuffer de enige Europese libel die als imago overwintert. De imago’s kunnen daardoor uitzonderlijk oud worden, tot wel tien maanden. In het vroege voorjaar vindt de voortplanting plaats en worden de eitjes afgezet. Vervolgens ontwikkelen de larven zich binnen drie maanden tot imago’s, die in de nazomer verschijnen. Wanneer het kouder wordt begint de overwintering.

Larvehuidjes zijn variabel van kleur

Leefomgeving van de larve

Weinig over bekend. Waarschijnlijk in ondiep water tussen waterplanten.

Biotoop

De Noordse winterjuffer is in Nederland gevonden in kleine plasjes, vennen en laagveengebieden. In de jaren ‘90 waren alleen populaties bekend in De Weerribben en de Kuinderplas (Noordoostpolder). De voortplanting (o.a. in De Weerribben) vindt plaats op beschutte sloten en petgaten met voldoende aanbod aan dode, drijvende plantenresten van Riet (Phragmites alistralis)) en lisdodden (Typha sp.)( Ketelaar et al, 2007b) . In het najaar werden de individuen , in de Weerribben, gezien in open veenmos-rietvegetaties met onder andere paddenrus (Juncussubnodulosus), pijpenstrootje (Moliniacaerulea), melkeppe (Peucedanumpalustre) en kale jonker (Cirsiumpalustre) – vaak in een enigszins ruige overgang naar nabijgelegen Elzenbroekbos, maar ook in lagere begroeiing met zeggen (Carex sp.) of grassen. Overwinteren gebeurt in relatief droge broekbossen in de
omgeving van de voortplantingswateren en op heidevelden gelegen op de hogere zandgronden in Friesland, Overijssel en Drenthe (Ketelaar et.al, 2007b). Dit zijn over het algemeen kleine of middelgrote beschutte heidevelden met een combinatie van typische heideplanten als Struikhei (Calluna vulgaris), Dophei (Erica tetralix) en Pijpenstrootje (Molinea caerulea) (Ruiter & Manger, 2007, Manger & Dingemanse, 2007).
De Kuinderplas is enige honderden meters groot en omzoomd door een rietkraag. Op een paar meter afstand van het water zijn delen van de oever geplagd. Hier en daar is de rietbegroeiing ijler en staat op de hoge delen schraal grasland (Griffioen & Uilhoorn 1998).
Bij oudere waarnemingen ontbreken vaak biotoopbeschrijvingen. De soort werd voornamelijk aangetroffen bij matig voedselarme vennen, maar ook wel bij matig voedselrijke plassen (Van Frankenhuizen 1977). In de jaren ‘20 worden ‘grondwaterpoeltjes’ op de Utrechtse Heuvelrug genoemd. Waarschijnlijk werden poeltjes bedoeld die alleen bij een hoge grondwaterstand water bevatten – tegenwoordig is dit watertype daar verdwenen. Ook voor Noord-Tirol wordt dit biotooptype genoemt (Lieftinck 1925, Schorr 1990). Eiafzettende dieren zijn gezien in het (voedselrijke) Tien-hovensch Kanaal en in tuinen in Bilthoven, afwijkende biotopen (Kiauta & Kiauta-Brink 1975).
In hiervoor vermelde informatie uit de oude literatuur wordt de stelling gehanteerd dat de Noordse winterjuffer zich voort zou planten in voedselarme vennen en grondwatergevoede poeljes. Uit de vele recente veldwaarnemingen en gepubliceerde veldobservaties is nu echter gebleken dat de soort zich vooralsnog utsluitend in vrij voedselrijke moerassen voortplant (Ketelaar et.al, 2007b).
In het buitenland plant de Noordse winterjuffer zich voort in matige voedselrijke tot voedselrijke verlanding vegetaties.
Dit zijn grote gebieden met vrijwel altijd rietvegetatie. Dit kunnen moerasrietlanden zijn (verlanding vegetaties) of meren met een brede verlanding vegetatie, maar ook venige situaties (vrijwel altijd met een ijle bedekking van Riet. (Ketelaar et.al, 2007b).
In de Noord-Duitse laagveengebieden komt S.paedisca voor in vegetaties met zeggen en holpijp (Equisetumfluviatile). In tegenstelling tot S.fusca komt S.paedisca in Duitsland ook in open gebieden voor (Heidemann & Seidenbusch 1993, Schorr 1990). In Beieren is de soort te vinden langs het riviertje de Isar, bij plassen die jaarlijks vollopen en niet opdrogen voor het einde van de zomer. In Duitsland vindt ook voortplanting plaats in vegetatierijke bospoelen en in een leemgroeve met een goed ontwikkelde verlandingsvegetatie (Jödicke 1997, Schorr 1996).
 
Overgenomen (met toestemming) uit:

• Atlas De Nederlandse Libellen en NCB Naturalis, soortenregister.
• Brachytron jrg: 11 (2) een actualisatie van de verspreiding van de Nederlandse libellen