rode vuurvlinder Lycaena hippothoe

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Bescherming
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

De rode vuurvlinder is sinds 1946 uit Nederland verdwenen; het is de eerste standvlinder die uit Nederland verdween. Aan het begin van de twintigste eeuw kwam de rode vuurvlinder nog verspreid over het land lokaal voor. De dichtstbijzijnde populaties bevinden zich in de Ardennen en de Eifel. In 2013 is een zwerver bij Vaals gezien.

Rode lijst

verdwenen

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin juni-eind juni in één generatie.

Levenscyclus

Rups: eind juni-eind mei. De soort overwintert als halfvolgroeide rups in de strooisellaag. De verpopping vindt plaats dicht bij de bodem.

De eitjes worden vlak bij de bodem op stengel of blaadjes afgezet. De rupsen overwinteren halfvolgroeid in het derde stadium in de strooisellaag. Ze verpoppen zich halfvolgroeid vlak bij de bodem. De dichtheid aan vlinders kan vrij hoog zijn, circa 16 individuen per hectare.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Purple-edged Copper

Duitse naam

Kleiner Ampferfeuerfalter, Lilagold-Feuerfalter

Franse naam

l'Argus Satiné Changeant

Oud Nederlandse naam

paarsgerande vuurvlinder

Synoniemen

Heodes hippothoe, Chrysophanus hippothoe, Palaeochrysophanus hippothoe, Polyommatus hippothoe, Lycaena euridice, Polyommatus euridice, Polyommatus chryseis

Meer

Toelichting wetenschappelijke naam

hippothoe: Hippothous was een held die vocht aan de kant van Troje en die sneuvelde door de hand van Ajax; Hippothoe was een schone maagd die werd ontvoerd door Poseidon.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1761)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: circa 17 mm. De bovenkant van de voorvleugel van het mannetje is donkeroranje met een roodviolette glans. Bij het vrouwtje is de bovenkant van de voorvleugel dof oranje met bruine vlekken; de postdiscale vlekken volgen elkaar op in een bijna rechte rij met een boog. De bovenkant van de achtervleugel is bruin met een oranje band langs de achterrand. De vlekken op de onderkant van de achtervleugel zijn even klein of iets kleiner dan die op de voorvleugel; alleen de achtervleugel heeft soms een onvolledige oranje band langs de achterrand.

Gelijkende soorten vlinder

Bij de grote vuurvlinder is de onderkant van de achtervleugel lichtblauw met een oranje band langs de achterrand. Bij het morgenrood is de onderkant van de achtervleugel lichtbruin met opvallende witte vlekjes.

Gelijkende soorten vlinder

grote vuurvlinder

morgenrood

Bescherming

Wet natuurbescherming

Deze vlinder is beschermd in het kader van de Wet natuurbescherming.

Concrete bedreiging

De vlinder is waarschijnlijk verdwenen door intensivering van het agrarisch grondgebruik, ruilverkaveling en beekkanalisaties. De resterende blauwgraslanden waren te klein en lagen te geïsoleerd.

Aanbevolen beheersmaatregel

Op dit moment is er geen geschikt leefgebied van voldoende grootte aanwezig. Een mogelijk leefgebied kan gecreëerd worden in Zuid-Limburg. Door grootschalige beekherstelmaatregelen kan daar, bijvoorbeeld langs de Geul of Gulp, geschikt schraal grasland ontstaan. Zo´n gebied zou gekoloniseerd kunnen worden door vlinders uit de Eifel of de Ardennen.

Toekomst
De aanwezigheid van duurzame populaties van deze soort is in Nederland voorlopig niet te verwachten. Op dit moment is het geschikte leefgebied in onvoldoende mate aanwezig.

Verpreiding

Zeldzaamheid

Mobiliteit

De rode vuurvlinder is een mobiele vlinder, ook al categoriseert Bink (1992) de soort als honkvast. Shreeve (1995), Weidemann (1995) en Cowley et al. (2001) schatten deze soort echter mobieler in.

Regionaal

Populaties tot 1946
In Nederland kwam hij aan het begin van de vorige eeuw vooral in het noordoosten van het land en in de Gelderse Vallei voor; verder is de soort verspreid in de duinen, Noord-Brabant en Limburg gevonden. Tot in de jaren twintig van de vorige eeuw zijn er relatief veel vlinders gezien, daarna worden de aantallen minder. In deze periode verdwijnen ook veel kleinere populaties. Tot midden jaren dertig vloog de soort in de Gelderse Vallei, daarna was de verspreiding vrijwel beperkt tot het noorden van het land. De laatste populaties waren bij Wolvega en Paterswolde. De laatste waarneming van vlinders van een inheemse populatie dateert van 16 juni 1946 uit de omgeving van Paterswolde. De rode vuurvlinder is de eerste standvlinder die uit Nederland verdween.

Zwervers
Sinds 1946 zijn nog twee keer zwervende vlinders gezien: bij Teteringen (1954) en Den Haag (1961). Van deze vlinders is geen bewijs bewaard gebleven, dus is niet zeker of de vlinders goed gedetermineerd zijn. Daarnaast komen wel eens meldingen uit Limburg, die overigens nooit zijn bevestigd. Direct achter Aken bevindt zich nog een flinke populatie. In de jaren negentig is een exemplaar in Zuid-Holland gevonden. Dit dier bleek te behoren tot de ondersoort L. hippothoe eurydame die in de Alpen leeft en dus niet op eigen kracht Nederland kan bereiken. In 2013 is een zwerver bij Vaals gezien, waarvan een foto bewaard is.

Europa

Op Europese schaal gaat de soort met 15-20% per 10 jaar achteruit, de buurlanden van Nederland melden een iets grotere achteruitgang. De soort staat op de Vlaamse, Waalse en Duitse Rode Lijst.

Mondiaal

De rode vuurvlinder leeft in een groot deel van Europa.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.