meriansborstel Calliteara pudibunda
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor, vooral op de zandgronden en in de duinen. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half april-half juni in één generatie. De mannetjes komen soms talrijk op licht, de vrouwtjes in kleinere aantallen. Parende vlinders worden overdag soms waargenomen op de stam van een geïsoleerde waardplant; door hun schutkleur vallen ze echter nauwelijks op.
Levenscyclus
Rups: juli-oktober. De rups groeit langzaam. De soort overwintert als pop in een dunne zijdeachtige cocon die gevormd wordt op de waardplant of in de strooisellaag.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Pale Tussock
Duitse naam
Buchen-Streckfuss
Franse naam
la Patte étendue , la Pudibonde
Oud Nederlandse naam
borstelspinner, merians borstelrups, roodstaartrups
Synoniemen
Dasychira pudibunda, Orgyia pudibunda
Meer
Toelichting Nederlandse naam
Meriansborstel is een al lang bestaande naam en wordt al gebruikt door Ter Haar in 'Onze vlinders'.
De naam meriansborstel verwijst vermoedelijk naar Anna Maria Sibylla Merian, 1647-1717, entomologe en kunstenares, die met haar penselen (de borstels van de rups) de metamorfose van rups naar vlinder vastlegde.
Toelichting wetenschappelijke naam
Calliteara: de oorsprong van calliteara is onduidelijk. Mogelijk kallos is schoonheid, t is dan een verbindende medeklinker en ear is het voorjaar; dus: het genus van de mooie soorten in het relatief vroege voorjaar (mei).
pudibunda: pudibundus is zedig, eerbaar, ingetogen. Linnaeus geeft geen aanknopingspunt voor de keuze van deze naam. Het kan verwijzen naar het anale pluimpje dat de genitaliën van het mannetje discreet verbergt of naar dat van het vrouwtje dat haar eierenvoorraad afschermt. Pudibundus kan ook betekenen: onzedig, schandalig, iets waarvoor men zich moet schamen; geen enkele welopgevoede dame zou zo met haar benen pronken als deze vlinder doet.
Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: ♂ 21-22 mm, ♀ 27-31 mm. Deze soort heeft dezelfde karakteristieke rusthouding als de grauwe borstel (Dicallomera fascelina). De voorvleugel is witachtig grijs met een donkere bestuiving. Bij het mannetje bevindt zich aan de buitenzijde van de binnenste dwarslijn een donkere schaduw, die in breedte varieert; deze schaduw ontbreekt meestal bij het veel grotere vrouwtje. De antennen zijn oranjebruin geveerd. Er komt een melanistische vorm voor met een effen zwartachtige voorvleugel en een donkergrijze achtervleugel.
Kenmerken rups
Tot 40 mm; lichaam groen, geel of licht oranjebruin, overdekt met borsteltjes van fijne grijze haren, die op kleine wratjes staan ingeplant; de segmenten vier tot zeven elk met dichte geelachtig of zwartachtig grijze haarborstel op het midden van de rug, gevolgd door een brede, fluweelzwarte dwarsband; segment elf met een puntig uitlopende borstel van lange zwarte of rode haren; kop groen of lichtbruin.
Gelijkende soorten vlinder
Zie de grauwe borstel (Gynaephora fascelina) en de eekhoorn (Stauropus fagi).
Verpreiding
Zeldzaamheid
Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor, vooral op de zandgronden en in de duinen. RL: niet bedreigd.
België
Algemeen in het hele land.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Van het Iberisch schiereiland via West- en Midden-Europa, inclusief de Britse eilanden, naar het oosten tot Oost-Azië (Amoergebied, Japan). Naar het zuiden tot het noordelijke Middellandse Zeegebied, inclusief Italë en de Balkan, naar het oosten via Turkije en Iran tot Afganistan (ssp. paktia Ebert). Naar het noorden tot Zuid-Scandinavië.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Nieuws
- Rupsen op je pad oktober 2024
- Scheerkwasten op een rups oktober 2023
- Merkwaardige rupsen meriansborstel veel gemeld oktober 2021
- Wat is dat voor bizarre rups? oktober 2020
- Opvallende harige rupsen oktober 2016
Blijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
