geoogde worteluil Agrotis clavis
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor; vooral in de duinen en op de zandgronden in het binnenland. RL: niet bedreigd.
Rode lijst
niet bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Half mei-eind augustus in één, soms twee generaties. De vlinders bezoeken bloemen; ze komen goed op licht en op smeer.
Levenscyclus
Rups: augustus-mei. De rups gaat tot begin november, of soms nog later, door met eten; eerst van de bladeren, daarna van de wortels van de waardplant. De soort overwintert als rups in een ondergrondse holte, waarin in het voorjaar ook de verpopping plaatsvindt.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Heart and Club
Duitse naam
Magerwiesen-Bodeneule
Franse naam
la Clé , la Pointillée
Synoniemen
Scotia clavis, Agrotis corticea
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De Agrotis- en Euxoa-soorten werden samengevoegd onder de groepsnaam worteluil. De rupsen hebben een relatie met plantenwortels.
De ronde vlekken, de ogen, op de voorvleugels zijn meestal prominent aanwezig.
Toelichting wetenschappelijke naam
Agrotis: agrotes is van het veld, iemand van het platte land. Grasland is meer het habitat dan bossen. Deze naam werd als eerste door Hübner voorgesteld (1806).
clavis: clavis is een sleutel, naar de vlek die de vorm heeft van een sleutel.
Auteursnaam en jaartal
(Hufnagel, 1766)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 14-18 mm. De grondkleur van de vrij stompe voorvleugel varieert van heel lichtbruin of grijsachtig lichtbruin met donkerbruine vlekken tot vrijwel geheel donkerbruin of zelfs bijna zwart; lichtere vormen hebben een donkere voorrand. De tapvlek loopt niet spits toe maar is ovaal. Rondom de uilvlekken zitten vaak fijne zwarte schubjes, die de indruk wekken dat de zwarte omranding van de uilvlekken uitgelopen of verwaterd is. Bij verse exemplaren is de voorvleugel grotendeels bezet met fijne, horizontale, zwarte streepjes. Sommige exemplaren hebben lichte strepen langs de aders; dit geldt vooral voor de donkere vormen. Over de kraag kunnen donkere lijnen lopen, maar zelden een dikke band. De antennen van het mannetje zijn vanaf de basis voor tweederde geveerd. De achtervleugel van het mannetje is licht- tot donkergrijs, die van het vrouwtje donkergrijs met een middenvlek.
Gelijkende soorten vlinder
De gewone worteluil (A. exclamationis) heeft een zwartachtige kraag met dikke band in de vorm van een vlakke V en een donker gevulde tapvlek. De zuidelijke worteluil (A. trux) heeft een opvallende lichte ringvlek. De gewone velduil (A. segetum) is groter, heeft een bredere voorvleugel en een lichtere achtervleugel met een blauwachtige glans. De mannetjes van de gewone velduil hebben antennen die tot de helft geveerd zijn, terwijl de anennen bij de mannetjes van de geoogde worteluil tot 2/3 zijn geveerd.
Gelijkende soorten rups
Zwartvlakworteluil (Euxoa obelisca), graanworteluil (Euxoa tritici), rookkleurige worteluil (Euxoa nigricans), variabele worteluil (Euxoa cursoria), witvlekworteluil (Euxoa lidia), grijze worteluil (Agrotis cinerea), bonte worteluil (Agrotis vestigialis), puta-uil (Agrotis puta), gewone velduil (Agrotis segetum), grote worteluil (Agrotis ipsilon), duinworteluil (Agrotis ripae) en gewone worteluil (Agrotis exclamationis).
Let op: de rupsen van de Euxoa- en de Agrotis-soorten zijn erg moeilijk uit elkaar te houden.
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verpreiding
Zeldzaamheid
Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor; vooral in de duinen en op de zandgronden in het binnenland. RL: niet bedreigd.
België
Vrij algemeen in het hele land. Lokaal in hoge aantallen.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Heel Europa en via de gematigde zone tot Oost-Siberië. Ook bekend uit Korea en Noordoost-China. Naar het noorden tot boven de poolcirkel. Naar het zuiden Spanje, Italië, Griekenland en Turkije. Niet op de eilanden van de Middellandse Zee.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Habitat
Duinen, graslanden en andere droge open plaatsen; ook tuinen en bospaden.
Planten
Diverse kruidachtige planten, waaronder paardenbloem, zuring en klaver.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
